Studia Włocławskie

Sprawozdanie z działalności Teologicznego Towarzystwa Naukowego Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku w roku 2021

Lech Król; Janusz Borucki — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Emilia Szeliga-Szeligowska, Wspomnienia o ks. Idzim Radziszewskim i początkach Uniwersytetu 1917–1920, opr. J. Jaźwierska, Lublin : Wydawnictwo KUL 2020, 79 s.

Irena Wodzianowska — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Dziesięć słów. Aktualność nauczania św. Jana Pawła II w 30. rocznicę IV pielgrzymki do Ojczyzny, red. R. Mazur, Kielce : Wydawnictwo Jedność 2021, 456 s.

Kazimierz Skoczylas — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Stefan Wyszyński, Pro memoria, t. 9: 1962, red. A. Poniński, Warszawa : IPN, Archidiecezja Warszawska, Archidiecezja Gnieźnieńska, Wydawnictwo UKSW 2020, 400 s.

Ryszard Sztychmiler — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Kazimierz Rulka, Formacja intelektualna Sługi Bożego biskupa Wojciecha Owczarka, Włocławek : [wydawca nieznany] 2021, 116 s.

Henryk Witczak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Słowo wstępne

Krzysztof Wętkowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Tematyka kazań bł. Biskupa Michała Kozala

Lech Król — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł wprowadza w tematykę kazań bł. biskupa Michała Kozala. Został opracowany w celu przygotowania bazy materiałowej, koniecznej do prowadzenia dalszych nad nimi badań naukowych i opracowań. Opracowanie tematu uzasadniła potrzeba ukazania wpływu Błogosławionego na dzieje Kościoła i Polski, w pierwszych dziesiątkach lat XX wieku. Cele, jakie stawiał sobie w bogatej tematyce kazań, sprowadzał do kształtowania takiego poziomu duchowo-moralnego, aby miał swoje urzeczywistnienie najpierw w realiach życia ówczesnych rodzin. W ich zaś perspektywie widział z kolei możliwość ewangelizacyjnego ich oddziaływania na całokształt życia Kościoła, społeczeństwa, Narodu, a nawet świata. Dążył w nich do integrowania życia wiernych świeckich chrześcijan z lokalną wspólnotą parafialną, z Kościołem, życiem społeczno-politycznym i patriotyzmem. Tematykę kazań opierał na doktrynie chrześcijańskiej.

W artykule uwzględniono kazania niedzielne i świąteczne dla dorosłych, egzorty niedzielne i świąteczne dla młodzieży, kazania tematyczne i okolicznościowe oraz nauki pasyjne. Materiałem badawczym były więc rękopisy kazań Błogosławionego, opracowane i wydane w wersji papierowej. Analiza źródeł umożliwiła przeprowadzenie uszeregowania kazań pod względem tematycznym, wskazanie celów i sposobu ich przeprowadzenia wraz z konkluzją egzystencjalną. W ramach podjętego studium wyłoniły się następujące tematy: O Bogu Trójedynym, o Kościele, o sakramentach, o świętych, o życiu chrześcijańskim oraz o patriotyzmie i życiu społeczno-politycznym. One wyznaczyły strukturę niniejszego artykułu. Opracowana tematyka zapewne inspiruje do podejmowania dalszych badań nad twórczością kaznodziejską Błogosławionego.

Próba analizy ołtarza bocznego p.w. świętego Józefa z bazyliki mniejszej w Sieradzu

Paweł Szczepaniak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Praktyka stawiania ołtarzy bocznych w jednej przestrzeni sakralnej sięga VI w. i jest związana z rozwijającym się kultem męczenników i świętych patronów oraz chęcią ukazania wysokiego statusu zamożnych rodzin, zakonów i poszczególnych kościołów. Choć wygląd ołtarzy zmieniał się przez wieki, to epoka baroku wypracowała niepowtarzalny styl „scenografii teatralnych”, który zdominował na pewien czas sztukę sakralną. Ołtarz boczny św. Józefa z bazyliki mniejszej w Sieradzu wpisuje się w osiemnastowieczny styl i ukazuje przywiązanie Ludu Bożego do kultu Opiekuna Świętej Rodziny w tej części diecezji, ściśle związanej z sanktuarium w Kaliszu. Ostatnio przeprowadzone prace konserwatorskie stały się okazją do ponownego rozwinięcia kultu oraz promocji wizerunku świętego.

Zawierzyć Bogu całkowicie - twórczość Stanisława Kazimierza Leszczyńskiego (1944-2020)

Arkadiusz Ciechalski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

S.K. Leszczyński to poeta, który studiował fizykę i matematykę na UMK i filozofię na UW, a związany był z Nauczycielskim Klubem Literackim we Włocławku. Wiersze publikował w prasie lokalnej i ogólnopolskiej, wydał cztery tomiki poetyckie. W jego twórczości zauważyć się daje wrażliwość na urodę świata i powaby natury oraz zachwyt nad bujnością życia. Poeta wyrażał fascynację wsią jako krainą arkadyjską. Wybór życia z dala od wielkich skupisk ludzkich, pośpiechu, blichtru i sztucznych wartości pogłębił w nim postawę refleksyjną. Jego wiersze mają wymiar metafizyczny, obecna jest w nich wrażliwość religijna i etyczna. Autor nawiązuje do problematyki biblijnej oraz twórczości M. Sępa Szarzyńskiego, F. Karpińskiego, A. Mickiewicza, B. Leśmiana, K.I. Gałczyńskiego, S. Grochowiaka czy W. Broniewskiego. Jego język poetycki jest bogaty, gęsto ozdobiony nietuzinkowymi metaforami, porównaniami, epitetami, a także konstrukcjami o wydźwięku paradoksalnym. Występuje w nim swoista drapieżność obrazowania, a także sielankowa łagodność. Poeta nie stronił też od dosadności i wyrażeń nacechowanych silnie ekspresją, które zderzał z rzeczywistością uniwersalną, transcendentną. Z tradycją łączy go częste stosowanie układu stroficznego, przestrzeganie zasad rytmiki, przywiązanie do rymów, przeważnie niedokładnych, bywa, że o charakterze asocjacyjnym. Ze współczesnością – zmetaforyzowanie i eliptyczność wypowiedzi, tworzenie wierszy stychicznych, w których segmentacja tekstu zależy od indywidualnych akcentów logicznych i emocjonalnych, rezygnacja ze znaków przestankowych, porzucenie tradycyjnych schematów wersyfikacyjnych. S.K. Leszczyński zajmował się też rzeźbą w drewnie. Wykonywał amfory, kielichy, patery i inne przedmioty, które wystawiane były w galeriach krajowych i zagranicznych. Twórczość artysty rozpięta jest między tymi dwoma żywiołami, gdzie w jednym królują słowa, a w drugim formy wydobywane z drewna; w jednym jest abstrakcyjna ulotność, a w drugim namacalny konkret; wreszcie w jednym szukanie mądrości, filozofowanie, w drugim zaś uroda tego, co fizyczne. Artysta, obracając się w tych skrajnie odległych od siebie światach, próbował osiągnąć swoistą pełnię.

Ks. Idzi Benedykt Radziszewski – uczeń i student

Henryk Witczak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Celem powstania artykułu było ukazanie ścieżki rozwoju intelektualno-duchowego ks. Idziego Radziszewskiego. Przedstawiono czas pobytu w Seminarium Duchownym we Włocławku, dalsze studia teologiczne w Akademii Duchownej w Petersburgu i studia filozoficzne na Uniwersytecie Katolickim w Lowanium. Pozwoliły one młodemu studentowi zdobyć umiejętności i doświadczenie potrzebne w przyszłej pracy organizacyjno-naukowej. Przygotowanie to, jak ukazano w epilogu, nie od razu zostało uwieńczone sukcesem. Dopiero kolejne intelektualne i organizacyjne zmagania przyniosły owoc w postaci zorganizowania i prowadzenia uniwersytetu katolickiego w Polsce.

Ks. Idzi Benedykt Radziszewski jako profesor i rektor Seminarium Duchownego we Włocławku

Zdzisław Pawlak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł dotyczy wieloletniej pracy naukowo-dydaktycznej i organizacyjnej ks. Idziego Radziszewskiego jako profesora i rektora Seminarium Duchownego we Włocławku. Włocławski okres działalności ks. Radziszewskiego, jego niezwykłe dokonania i osiągnięcia w zakresie reorganizacji i modernizacji włocławskiego seminarium, zwłaszcza poziomu nauczania i wychowania jest mało znany a jednocześnie bardzo ważny w dalszej jego naukowej drodze. Opracowanie składa się z trzech części. Pierwsza przedstawia jego pracę naukowo-dydaktyczną i organizacyjną jako profesora i wicerektora w seminarium włocławskim. Druga ukazuje jego działalność naukowo-organizacyjną jako rektora. Trzecia dotyczy powstania i pracy w „Ateneum Kapłańskim”.

Działalność Księdza Rektora Idziego Radziszewskiego w Petersburgu

Irena Wodzianowska — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Działalność ks. Idziego Radziszewskiego w Petersburgu w ciągu jego czteroletniej kadencji na stanowisku rektora Akademii Duchownej była wielostronna. Ks. Rektor zaangażował się w działalność duszpasterską, prowadząc rekolekcje i głosząc kazania w petersburskich parafiach. Działał także w organizacjach o charakterze charytatywnym
i pomocowym. Główną zaś sferą aktywności było kształcenie duchowieństwa i młodzieży świeckiej. Ks. Radziszewski wkrótce po przybyciu do rosyjskiej
stolicy opracował projekt reformy Akademii Duchownej, kładąc nacisk na podniesienie poziomu studiów oraz specjalizacje. W sytuacji ciągłego
dozoru ministerialnego reforma miała ograniczony zasięg, stąd nie wszystkie projekty udało się Rektorowi zrealizować. Powołanie do życia Wyższych
Kursów Polskich dało zaś Rektorowi nowy impuls do tworzenia uczelni, której absolwenci będą budować niezawisłe państwo na chrześcijańskich podwalinach. Uznając potrzebę formacji zarówno kapłanów jak i świeckich, zaangażował się ks. Radziszewski także w prace Rady Społecznej przy ordynariacie mohylewskiej archidiecezji. Zachowana dokumentacja tej działalności pozwala na zakreślenie niezmiennej postawy ks. Radziszewskiego – działania ku dobru wspólnemu.

Ks. Idzi Radziszewski - twórca Uniwersytetu Lubelskiego

Mirosław Kalinowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł podejmuje próbę przedstawienia osoby i dzieła ks. Idziego Benedykta Radziszewskiego w dziejach miasta Lublin. W pierwszej części zwraca się uwagę na kontekst społeczno-historyczny i koncepcję uczelni lubelskiej oraz prace organizacyjne. W dalszej kolejności podjęte zostały zagadnienia związane z początkiem uczelni i pierwszą inauguracją roku akademickiego, jej tożsamością oraz zaangażowaniem ks. Radziszewskiego w szerszy kontekst życia społecznego miasta Lublin. Współczesne formy upamiętnienia Założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przedstawia ostatnia część artykułu.

Ks. Idzi Radziszewski jako filozof w kontekście poglądów Désiré Merciera

Stanisław Janeczek — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł stara się przybliżyć styl filozofowania ks. Idziego Radziszewskiego, charyzmatycznego założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przez zestawienie z pełniejszą wizją filozofii sformułowaną w bogatym piśmiennictwie kard. Désiré Merciera, założyciela Institut Supérieur de Philosophie, w ramach Université Catholique de Louvain. Wizja obu myślicieli zespala autonomicznie pojęte typy myślenia filozoficznego, naukowego i religijnego. Ukazuje twórcze konsekwencje tego zespolenia oraz jego hipotetyczne trudności i ujawniające się w dziejach zagrożenia. W szczególności wskazano na dążenie obu myślicieli do sformułowania integralnie, czyli maksymalistycznie pojętej filozofii z odniesieniami światopoglądowymi, w opozycji do przejawów pozytywistycznego redukcjonizmu i naturalizmu. Wskazano, że omawiany typ filozofowania jest twórczym przejawem neoscholastyki.

Wykłady z psychologii ks. Idziego Benedykta Radziszewskiego i jego współpracowników w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim

Adam Biela — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Opracowanie to wskazuje, jakie znaczenie odegrały wykłady z psychologii wygłaszane przez Idziego Radziszewskiego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Wykłady te miały dwa etapy: (1) nauczanie psychologii ogólnej w minimum programowym ogólnouniwersyteckim na każdym kierunku przez samego Idziego Radziszewskiego; oraz (2) zainicjowanie specjalistycznych wykładów na starszych latach studiów z działów psychologii teoretycznej lub stosowanie jako odpowiedź na zapotrzebowanie studentów oraz kadry ich wykładowców. Artykuł unaocznia, jak nauczanie psychologii ogólnej na każdym kierunku studiów już w I semestrze I roku dało studentom nowego polskiego uniwersytetu – wspólny język pojęciowy zarówno do konwersacji naukowych, jak i jako narzędzie rozmów w sytuacjach codziennych czy kontaktach koleżeńskich. Samo zdanie egzaminu z psychologii ogólnej już na I roku dało studentom rodzaj wiedzy nabytej na zasadzie imprinting, który towarzyszył im przez cały okres ich studiów. Mając na uwadze korzyści, jakie odniósł z wykładów psychologii sam Uniwersytet, musimy wskazać na kształtowanie przez te wykłady klimatu i kultury organizacyjnej nowej instytucji naukowej, jaką była w Lublinie pierwsza wyższa uczelnia. Fundament dzieła edukacyjnego, jakim były „wykłady z psychologii w KUL”, zbudował pierwszy rektor tej uczelni ks. prof. Idzi Radziszewski poprzez swoją charyzmę w odniesieniu do ludzi, kompetencje merytoryczne, autentyczność i świętość swojego życia kapłańskiego, akademickiego i osobistego.

Cudowny połów z J 21,1-14 jako obraz Kościoła eschatologicznego w świetle Super Ioannem Św. Tomasza z Akwinu

Krzysztof Sieniawski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Tomasz z Akwinu kojarzony przede wszystkim jako filozof i teolog, w swoich czasach znany był przede wszystkim jako magister in Sacra Pagina, który swoją teologiczną refleksję budował, interpretując poszczególne księgi Biblii. Aby zrozumieć myśl Akwinaty zawartą w jego syntezach trzeba zatem koniecznie powrócić do jego biblijnych komentarzy, które ukazują drogę dochodzenia do tez teologicznych. Tym bardziej jest to konieczne, podejmując tematykę, dla której sam Tomasz nie pozostawił osobnej syntezy, ale rozmieścił ją w różnych miejscach swojej bogatej bibliografii, a do której należy zagadnienie eklezjologii. W komentarzu do sceny cudownego połowu opisanego w J 21, 1–14 Tomasz zawarł swoisty wykład swojej myśli eklezjologicznej. Wierny rozwijanej przez siebie teorii czterech sensów biblijnych wydobywa z tekstu bogactwo teologicznej treści, jaką Bóg zamierzył przekazać człowiekowi odnośnie do Kościoła. W ten sposób Tomasz ukazuje Kościół w jego drodze do Boga, gdzie na wiecznej uczcie osiągnie swoją pełnię. Tak odczytana rzeczywistość Kościoła znajduje swoje ukierunkowanie eschatologiczne.

Jean-Baptiste Bullet i cud normalności

Adam Drozdek — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Abbé Jean-Baptiste Bullet był osiemnastowiecznym francuskim uczonym i teologiem. Korzystając z osiągnięć nauk przyrodniczych przedstawił fizyko-teologiczny dowód na istnienie Boga, w którym organizacja i struktura przyrody posłużyły mu do wykazania istnienia inteligentnego Stwórcy, którego boskie atrybuty można wykryć w przyrodzie. Bullet podkreślił fakt, że ludzie nie widzą nadprzyrodzonego aspektu przyrody, gdyż przyzwyczajenie prowadzi ich do widzenia regularności przyrody jako czegoś normalnego.

Encyklika Ut Unum Sint papieża Jana Pawła II jako zaproszenie do dyskusji o prymacie papieskim

Andrzej Tomalak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Jan Paweł II podejmował liczne inicjatywy ekumeniczne, które stanowiły tło powstania encykliki Ut unum sint, pierwszej po Soborze Watykańskim II bezpośrednio traktującej o ekumenizmie, przez którą papież chciał ożywić dialog i przezwyciężyć kryzys ekumeniczny narastający pod koniec XX w. W artykule przedstawiono genezę jej powstania, odniesiono się do części nawiązującej wprost do posługi Biskupa Rzymu – jednej z największych przeszkód na drodze do jedności Kościoła – oraz ukazano recepcję przez wspólnoty chrześcijańskie.

Pojęcie i funkcja symbolu religijnego

Andrzej Nowicki — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Punktem wyjścia naszej refleksji jest najpierw próba zdefiniowania pojęcia symbolu w oparciu o analizę zakresu jego ewoluowania począwszy od starożytności, aż po czasy współczesne. Następnie przedmiot naszych analiz stanowi wartość poznawcza symboli w religii rozpatrywana z punktu widzenia ich funkcji i znaczenia. W tym kontekście działaniem koniecznym staje się potrzeba weryfikacji przestrzeni relacji między symbolem a językiem religijnym oraz specyfikacja symboli religijnych rozpatrywana pod kątem ich istoty, warstw i nieredukowalności.

Duchowe zaangażowanie wiernego w przeżywanie Eucharystii

Henryk Wejman — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Głównym celem przedłożenia było ukazanie wartości duchowego zaangażowania się wiernego w przeżywanie Eucharystii. Określony w ten sposób cel zrealizowano w czterech etapach, które odpowiadają składowym elementom Liturgii Eucharystycznej, tj.: przygotowaniu, liturgii słowa i misterium ofiary, komunii oraz misji. Efektem analiz materiału źródłowego było stwierdzenie, że na każdym z etapów duchowe nastawienie wiernego w przeżycie Eucharystii owocuje w jego życiu głębokim doświadczeniem więzi z Chrystusem eucharystycznym i jego gotowością do ofiarnej służby Bogu i bliźnim.

Specyfika posłuszeństwa kapłana diecezjalnego i kapłana zakonnego. Podobieństwa i różnice

Jacek Kiciński — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Posłuszeństwo kapłana diecezjalnego, jak i zakonnego, wpisuje się w misję naśladowania samego Jezusa Chrystusa. Jest ono wyrazem dyspozycyjności wobec Boga; jest nieustannym poszukiwaniem i odkrywaniem Jego woli. Posłuszeństwo kapłańskie zakonne jest związane ze ślubowaną ewangeliczną radą posłuszeństwa i złożonym przyrzeczeniem czci i posłuszeństwa podczas święceń diakonatu i prezbiteratu. Posłuszeństwo diecezjalne składane podczas liturgii święceń diakonatu i prezbiteratu posiada podobny zakres odpowiedzialności, wiąże jednak kapłana bezpośrednio z Kościołem lokalnym.

Elementy duchowości w nauczaniu błogosławionego Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Władysław Piechota — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Prawdziwa duchowość chrześcijańska prowadzi do świętości jako najwyższego przejawu tejże duchowości, co w odniesieniu do prymasa Stefana Wyszyńskiego zostało potwierdzone aktem beatyfikacyjnym. Prymas wyraźnie i jasno wskazał na miejsce Kościoła w swoim życiu i posługiwaniu. Wytyczał mu wiele zadań do spełnienia w Polsce. Dotyczyły one świata, społeczeństwa i konkretnego człowieka. Przede wszystkim podkreślał, że Kościół jest nośnikiem zbawienia. W nauczaniu społecznym widział potrzebę rozwiązywania w państwie problemów społecznych. Pracę, której poświęcał dużo miejsca, łączył z teologią krzyża. Zwracając przy tym uwagę, że nabiera ona sensu nie tylko w wymiarze doczesnym, ale także w aspekcie wieczności. Rozpoznawalną cechą jego duchowości jest maryjność. Maryja – według Prymasa – stała się nie tylko wzorem wiary, nadziei, miłości i doskonałego zjednoczenia z Chrystusem, ale również rozumnego posłuszeństwa, modlitwy uwielbienia, dyspozycyjności wobec Boga. Według kardynała S. Wyszyńskiego siłą narodu i ojczyzny jest wiara. Ona była dla niego ważnym czynnikiem dla zrozumienia jej duchowych dziejów i jej etosu. Rozumiał, że te dwie wielkie wartości – Kościół i Ojczyzna – mają wysoką cenę. Dlatego wprowadzał wobec siebie, jak i obywateli pojęcie służby, którą należy pieczołowicie podejmować. Zatem idąc po myśli jego nauczania, trzeba upowszechniać i propagować w życiu społecznym ideę służby i pomagania. Nie można więc urządzać się w Ojczyźnie tylko w perspektywie konsumpcyjnego wygodnictwa.

Przebaczenie chrześcijańskie a sprawiedliwość

Jan Kazimierz Przybyłowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł jest próbą poznania, określenia i wytłumaczenia związków przebaczenia ze sprawiedliwością w perspektywie praktyki chrześcijańskiego powołania. Wszelkie przejawy niesprawiedliwości ludzkiej implikują konieczność przebaczenia. Przebaczenie chrześcijańskie jest wezwaniem do konkretnego działania, ale jest też permanentnym stanem serca. W chrześcijaństwie przebaczenie jest nierozłącznie związane ze sprawiedliwością i dopełnia je, przemieniając zarówno przebaczającego, jak i osobę, której się przebacza. Sprawdzianem prawdziwości przebaczenia chrześcijańskiego jest to, że wyzwala ono człowieka z egoistycznie pojętej miłości samego siebie. Do przebaczenia chrześcijańskiego zdolny jest każdy człowiek, gdyż ma w sercu dar miłości od Boga i uczy się kochać innych ludzi bezinteresownie i bezwarunkowo. Dlatego najbardziej wymownym obrazem przebaczenia jest miłość matki, ponieważ idzie za każdym dzieckiem, które po ludzku nie zasługuje na przebaczenie i miłość.

Religijność wrocławskiej młodzieży akademickiej na podstawie próby "studium przypadku" opartego o praktykę sakramentu spowiedzi

Marcin Banaczyk — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Przyglądając się zjawisku odchodzenia od praktyki sakramentu spowiedzi wśród wiernych Kościoła katolickiego w krajach Europy Zachodniej nasuwa się pytanie, czy sakrament ten jest jeszcze potrzebny? Czy spowiedź niesie wymierne korzyści tym, którzy z niej korzystają, czy jest może praktyką pozbawioną sensu? Chcąc odpowiedzieć sobie na te pytania przeprowadzono badania wśród wrocławskiej młodzieży akademickiej. Niniejszy artykuł daje odpowiedź na postawione w badaniach pytanie: jakie dziedziny religijności kształtowane są poprzez praktykę sakramentu pokuty i pojednania u młodzieży akademickiej? Odwołując się do koncepcji religijności C. Walesy, postanowiono udowodnić na podstawie zaprojektowanych badań, że sakrament pokuty i pojednania kształtuje religijność młodzieży akademickiej w takich jej dziedzinach, jak: świadomość religijna, uczucia religijne, decyzje religijne, poczucie więzi ze wspólnotą Kościoła, praktyki religijne, moralność religijna i doświadczenia religijne.

Duszpasterstwo szkolne. Wgląd w (ponad)diecezjalne założenia koncepcyjne niemieckiej „Schulpastoral” oraz impulsy dla Kościoła w Polsce

Mariusz Chrostowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Niemiecka Schulpastoral, która stanowi efektywnie działający i zorientowany na przyszłość system humanizacji szkoły, wychodzi daleko poza obecną formę zaangażowania polskiego Kościoła na rzecz środowiska szkolnego. Niniejszy artykuł posiada w tym kontekście niejako dwojaki cel: po pierwsze, jest nim przybliżenie polskiemu czytelnikowi ponaddiecezjalnych i diecezjalnych założeń Schulpastoral, które stanowią koncepcyjne ramy do organizacji pracy na rzecz humanizacji niemieckiej szkoły. Po drugie, zakłada prezentację takich impulsów dla Kościoła w Polsce, które mogą się przyczynić do zintensyfikowania troski duszpasterskiej o polską szkołą.

Rodzina Bogiem silna według Prymasa Tysiąclecia

Jerzy Jastrzębski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Przygotowania do obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski dotyczyły w dużej mierze spraw rodziny. Rodzina jako elementarna wspólnota społeczna i kościelna to źródło trwania narodu polskiego w jego tradycji: chrześcijańskiej, historycznej i politycznej. Ma ze swej natury gwarantowane prawa, które muszą być respektowane przez władze państwowe. Powinna też sprostać swoim zobowiązaniom – jako całość i jako suma obowiązków poszczególnych jej członków. Kardynał Stefan Wyszyński stworzył i niestrudzenie głosił kompleksową wizję rodziny jako zamysłu Bożego.

Teologiczne treści modlitw liturgicznych święta Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana

Dariusz Kwiatkowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

W artykule dokonano analizy liturgicznych tekstów mszalnych ze święta Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana. W pierwszej części wspomniano formularze mszy wotywnych o Najświętszym Sercu Pana Jezusa i wskazano na motywy ustanowienia święta Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana, które jest obchodzone w czwartek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Teologię danego święta ukazują przede wszystkim modlitwy prezydencjalne, czyli: kolekta, modlitwa nad darami, modlitwa po Komunii oraz antyfony na wejście i na Komunię. Do tych modlitw należałoby dodać prefację, ale święto to, nie posiada własnej prefacji. Ramy artykułu nie pozwoliły także dokonać egzegezy perykop biblijnych czytanych w święto Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana. Główne treści teologiczne święta sprowadzają się do ukazania Chrystusa jako Wiecznego i Najwyższego Kapłana, będącego jedynym Pośrednikiem między Bogiem i ludźmi, kapłaństwa ministerialnego pełnionego przez biskupów i prezbiterów oraz kapłaństwa wspólnego wiernych.

Wychowanie poprzez słowo. Znaczenie środków językowych w oddziaływaniu pedagogicznym Jana Pawła II

Witold Ostafiński — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Jan Paweł II był jedną z niezwykłych osobowości w historii Kościoła. Potrafił nie tylko przyciągać do siebie młodzież, ale także docierać do niej ze swoim przesłaniem. Słowo stało się doskonałym narzędziem wychowawczym w jego rękach. Związane jest to z założeniami filozofii personalistycznej, które ukształtowały taki a nie inny sposób postrzegania misji i roli wychowawcy przez papieża oraz podejścia do wychowanków. W swoim oddziaływaniu Jan Paweł II sięgał po różnorodne środki perswazyjne – to hipoteza postawiona w artykule. W celu jej udowodnienia omówiono pokrótce cechy charakterystyczne perswazji, a następnie dokonano analizy wybranych fragmentów homilii do młodzieży, by wykazać, że papież przekształcił słowo w efektywny środek oddziaływania pedagogicznego.

Pedagogia mieszkańców wsi ukazana w artykułach „Tygodnik Rolników Obserwator”

Ireneusz Werbiński — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Artykuł w sposób syntetyczny i panoramiczny przedstawia pedagogię mieszkańców wsi ukazaną w artykułach „Tygodnika Rolników Obserwator”. Czasopismo wprost nie zajmuje się wychowaniem mieszkańców wsi, nie proponuje też żadnych systemów ani metod wychowawczych. Zapoznając się z treścią artykułów zamieszczanych w tygodniku, zauważamy, że duża ich część podejmuje to, co można nazwać pedagogią – wielowymiarowym wychowaniem człowieka – do dojrzałości osobowej i duchowej. Artykuły zwracają uwagę na istotę i praktyczny wymiar takiej pedagogii, podając konkretne sposoby wychowania. Ilość artykułów omawiających pedagogię mieszkańców wsi jest bardzo liczna i zróżnicowana, dlatego artykuł w sposób bardzo syntetyczny ukazuje: 1) Powołanie rolnika, 2) Kształtowanie sumienia, 3) Czynniki wspomagające wychowanie, 4) Wychowawcze zadania uniwersytetów ludowych, 5) Wychowawczą rolę roku liturgicznego, 6) Wychowawcze zadania liturgicznych wspomnień o świętych, 7) Święta ludowe, 8) Społeczny wymiar pedagogii mieszkańców wsi, 9) Wychowawczy wymiar pielgrzymek.

Niepowodzenia kaznodziejskie

Kazimierz Panuś — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Posługa głoszenia słowa Bożego łączy się nie tylko z sukcesami, ale także z bolesnymi niepowodzeniami i rozczarowaniami. Doświadczali tego także wybitni kaznodzieje, poczynając od Jezusa Chrystusa, Jego apostołów i uczniów, aż do czasów współczesnych. Artykuł ukazuje mechanizmy, w których dochodziło do porażki kaznodziejów na różnych etapach dziejów Kościoła. Autentyczne głoszenie słowa Bożego nie jest wydarzeniem neutralnym, obojętnym dla słuchacza. Aby właściwie zrozumieć Dobrą Nowinę musi on dokonać w sobie niekiedy bardzo bolesnej przemiany. Dokonanie nawrócenia wiąże się z przyznaniem się do popełnienia grzechów napiętnowanych przez kaznodzieję. Niechęć w uznaniu się za grzesznika potrzebującego nawrócenia słuchacz podświadomie przenosi na głosiciela zarzucając mu brak kompetencji bądź niedociągnięcia formalne. Niepowodzenia kaznodziejskie mogą być także dopuszczone przez Pana, który pragnie przestrzec swego sługę, aby zbawczych skutków przepowiadania nie wiązał jedynie z formalną doskonałością swej mowy, gdyż są one w Jego gestii. Ukazane w artykule przykłady niepowodzeń wielkich mówców dowodzą, że przeżyta porażka często wpisywała się w misterium głoszenia słowa Bożego.

Synod biskupów wyrazem kolegialnej troski o Kościół

Janusz Borucki — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Refleksja Soboru Watykańskiego II nad episkopatem oraz integralnie z nią związaną zasadą kolegialności stała się ważnym fundamentem teologicznym dla powstania instytucji Synodu Biskupów, a także dla określenia roli i znaczenia tejże instytucji w Kościele posoborowym. Instytucja Synodu Biskupów została powołana przez papieża Pawła VI motu proprio Apostolica sollicitudo z 15 września 1965 r. Jest to z jednej strony dokument erygujący instytucję, a jednocześnie zawiera on elementy normatywne oraz doktrynalne na temat Synodu Biskupów. Synod Biskupów od samego początku swojego istnienia był postrzegany jako miejsce spotkania oraz dialogu Biskupa Rzymskiego i episkopatu. Analizując podstawy prawne regulujące zadania oraz strukturę instytucji Synodu Biskupów należy wymienić następujące dokumenty: motu proprio Apostolica sollicitudo, które stworzyło instytucję; kanony Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. na temat Synodu Biskupów; regulaminy dotyczące funkcjonowania instytucji: zatwierdzony przez Pawła VI regulamin z 1966 r. wraz z nowelizacjami z 1969 i 1971 r., regulamin zatwierdzony przez papieża Benedykta XVI z 2006 r., oraz aktualnie obowiązujący regulamin zatwierdzony przez papieża Franciszka z 2018 r. Zebrania Synodu Biskupów mogą mieć różny charakter. Konstytucja apostolska Episcopalis communio papieża Franciszka z 2018 r. wyróżnia trzy rodzaje zgromadzeń Synodu Biskupów: Zwyczajne Zebranie Ogólne, jeżeli rozpatrywane są sprawy dotyczące dobra Kościoła powszechnego; Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne, jeśli kwestie, które mają być ujęte, dotyczą dobra Kościoła powszechnego i wymagają pilnego rozpatrzenia; Zgromadzenie Specjalne, jeśli przedmiotem obrad są kwestie dotyczące głównie jednego lub więcej określonych obszarów geograficznych. Jeżeli jednak Biskup Rzymski uzna to za stosowne, szczególnie ze względów ekumenicznych, może zwołać zgromadzenie synodalne według innego, uznanego przez siebie trybu. W latach 1967–2022 było zwołanych trzydzieści Synodów Biskupów, w tym szesnaście zwyczajnych zgromadzeń ogólnych, trzy zgromadzenia nadzwyczajne, dziesięć zgromadzeń specjalnych oraz jeden poświęcony sytuacji duszpasterskiej w Holandii.

Uświęcające zadanie Kościoła i prawo do sakramentów w niebezpieczeństwie śmierci

Bartosz Trojanowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

W celu możliwości realizowania prawa wiernych do sakramentów należy posiadać odpowiednią dyspozycję (por. kan. 843 § 1 KPK). Z tego powodu Prawodawca w szczególnych sytuacjach życia, jakim jest niebezpieczeństwo śmierci, zmienia normy, a niektóre wręcz zawiesza, aby wierni mogli przyjąć sakramenty, które w tym momencie najbardziej są im potrzebne do zbawienia. W ten sposób realizowane jest najwyższe prawo Kościoła salus animarum, które wyraża wolę Bożą i jako prawo Boże jest wyznacznikiem innych praw, które muszą być jemu podporządkowane. Dlatego analiza prawodawstwa dotyczącego poszczególnych sakramentów w niebezpieczeństwie śmierci pozwala zauważyć realizację tego prawa, a jednocześnie wykazać intencję Prawodawcy i sposób postępowania zgodny ze słusznością kanoniczną w sytuacjach wątpliwości oraz przypadkach nieuregulowanych przez prawo powszechne.

Wpływ zaburzonej osobowości narkomana na dobro potomstwa

Krzysztof Graczyk — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Rodzina to grupa osób, które wzajemnie na siebie oddziaływają. Pozytywne relacje w rodzinie mają dodatni wpływ na kształtowanie się i dojrzewanie osobowości. Negatywne relacje, nawet jednego z członków rodziny, mają toksyczny wpływ na całą wspólnotę. W rodzinie dziecko uczy się wszystkich niezbędnych umiejętności, które pozwolą mu na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Im większa jest odpowiedzialność wychowawcza rodziców, tym dziecko ma bogatszą osobowość i lepszy start życiowy. Niestety granica pomiędzy rodziną „normalną” a rodziną mieszczącą w sobie początki patologii jest bardzo płynna. W momencie, kiedy rodzice przedkładają swoje przyjemności nad dobro dzieci z egoistycznych pobudek, kiedy alkohol, wyjazdy, praca zawodowa czy przyjaciele stają się ważniejsi niż własne dzieci, granica ta staje się bardzo widoczna. Uważa się również, że w przypadku rodziny zaburzonej i zdemoralizowanej nie jest możliwe prawidłowe kształtowanie osobowości. Osoby, które obawiają się rozwinięcia u siebie uzależnienia od narkotyków czy alkoholu często starają się znaleźć u siebie cechy, które mogą charakteryzować osobowość nałogową. Chcą wiedzieć, na co powinni zwrócić uwagę, aby uwolnić się od etykietki osoby uzależnionej bądź szukają powodu, by nigdy nie sięgnąć po substancje psychoaktywne.

Nie ma wątpliwości, że czynniki genetyczne mają wpływ na ryzyko wystąpienia uzależnienia. Jak wykazano w wielu badaniach, posiadanie bliskiego członka rodziny, który zmaga się z nałogiem, może zwiększać szansę na rozwinięcie uzależnienia. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, niektóre fragmenty ludzkiego genomu zostały zidentyfikowane jako mające bezpośredni związek z określonymi rodzajami uzależnienia. Dzięki tej wiedzy w przyszłości możliwe będzie dokładniejsze określenie prawdopodobieństwa rozwinięcia nałogu u danej osoby. Mimo to istnienie pewnego potencjału genetycznego nie stanowi jedynej i bezpośredniej przyczyny rozwoju uzależnienia. Ważną rolę odgrywają tu również inne złożone czynniki środowiskowe. Oprócz podłoża genetycznego, kolejną indywidualną cechą, która może odpowiadać za podwyższone ryzyko uzależnienia, jest wcześniejsze występowanie zaburzeń psychicznych. Ludzie zmagający się z różnymi zaburzeniami psychicznymi mogą częściej nadużywać i uzależniać się od substancji szkodliwych.

Archiwa kościelne w świetle obowiązujących norm kanonicznych

Janusz Gręźlikowski — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Archiwa kościelne są wytworem instytucji kościelnych, które gromadzą i przechowują świadectwa dotyczące przeszłości stanu posiadania i działalności prawno-kościelnej i duszpasterskiej kościelnych osób prawnych. Stanowią nie tylko dobra kultury, lecz także są prawdziwymi dobrami kościelnymi, które w odpowiedzi na wymagania kulturowe i pastoralne mają być chronione i właściwie oceniane z zachowaniem norm kanonicznych. Stąd prawodawca kościelny, powszechny czy partykularny, wydawał stosowne normy prawne regulujące tę płaszczyznę życia i działalności kościelnej.

Zaprezentowane obowiązujące normy prawne odnoszące się do archiwów kościelnych przejęły wiele uregulowań, które obowiązywały w aktach normatywnych dawnego Kodeksu prawa kanonicznego z 1917 r. Określają one, że każda instytucja kościelna ma obowiązek przechowywać akta i dokumenty, które jej dotyczą. Biskup diecezjalny zobowiązany jest dbać o zachowanie dokumentów i akt, które zostały wytworzone w instytucjach jemu podległych. Ma on sprawować nadzór nad tymi archiwami. W instytucji centralnej Kościoła partykularnego, jaką jest kuria diecezjalna, powinny funkcjonować trzy archiwa: bieżące (diecezjalne), tajne i historyczne. To ostatnie archiwum jest nowym typem archiwum, które wprowadził obecnie obowiązujący Kodeks z 1983 r. Archiwum to powinien erygować biskup diecezjalny i przechowywane w nim powinny być akta i dokumenty, które posiadają wartość historyczną.

Pasterz Kościoła w Polsce, obrońca narodu…

Antoni Poniński — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Bogactwo osobowości i dokonań kard. Stefana Wyszyńskiego jako Prymasa Polski nie da się zawrzeć w jednym określeniu. Zakresy jego działań na różnych płaszczyznach – odpowiedzialnego za Kościół w Polsce, orędownika narodu, wyraziciela i obrońcy potrzeb społecznych, krytycznego, gdyż zatroskanego o pozycję Polski, wobec polityki wewnętrznej i zagranicznej władz polskich – przenikały się i uzupełniały w sprawowaniu urzędu prymasa. Osobiste przymioty intelektualne i duchowe w sposób szczególny rozwinęły się w atmosferze wiary i poczuciu odpowiedzialności wobec Boga. Inicjatywy religijne przez niego inspirowane już w swoim założeniu miały służyć dobru społeczeństwa i państwa. W swojej działalności kierował się stale poczuciem misji religijnej, odpowiedzialnością za losy ojczyzny, prymatem prawdy i dobra społecznego, a troską o zbawienie obejmował także niewierzących i swoich przeciwników.

Rola biskupa Jana Wosińskiego w animacji misyjnej Kościoła w Polsce

Grzegorz Adamiak — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Mówiąc o animacji misyjnej w Kościele polskim po Soborze Watykańskim II nie sposób pominąć osoby płockiego biskupa pomocniczego Jana Wosińskiego (1914–1996). Słusznie można uznać go za niezmordowanego promotora i organizatora animacji misyjnej w Polsce. Przez ponad 20 lat kształtował on bowiem misyjne oblicze polskiego duszpasterstwa. Od początku istnienia Komisji Misyjnej w polskim episkopacie (1967) był jej członkiem, a od 1972 do 1984 r. przewodniczącym. Od 1963 r. organizował także prace Papieskiej Unii Misyjnej, a następnie od 1970 do 1985 r. wszystkich Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce. Od 1967 r. był także odpowiedzialny za duszpasterstwo misyjne w diecezji płockiej, gdzie dbał o misyjną formację kleryków oraz mobilizował duchowieństwo do zaangażowania w misyjne dzieło Kościoła na szczeblu parafialnym i wspólnotowym. Przez przeszło 20 lat włączał Kościół polski i diecezjalny w działalność misyjną Kościoła powszechnego. Oprócz wysiłków animacyjnych i organizacyjnych pozostawił także, w nielicznych niestety tekstach, swoje rozumienie misyjności Kościoła.

Wartości ludzkie i chrześcijańskie gidarskich obrzędów pogrzebowych (Północny Kamerun)

Jarosław Różański — Sat, 15 Oct 2022 00:00:00 +0200

Gidar z północnego Kamerunu wyróżniają śmierć dobrą od złej. Do śmierci dobrej zaliczają z reguły śmierć człowieka w podeszłym wieku, mającego dzieci, przygotowanego do odejścia. Do śmierci naturalnej zaliczyć też można śmierć wojownika. Zła śmierć nie spełnia tych warunków. W obrzędach pogrzebowych można wyróżnić trzy zasadnicze etapy: przygotowanie do pochówku, pochówek właściwy oraz tzw. pochówek wtórny, czy też dzień żałoby, wyznaczany zwykle od miesiąca do roku po pochówku właściwym. Obrzędy pogrzebowe są warunkiem wejścia do świata przodków – gidarskie teda. Obrzędy te wskazują wyraźnie na duchową wizję życia. Gidar postrzegają człowieka jako istotę złożoną z pierwiastka materialnego i duchowego, chociaż traktowana jest ona jako jedna całość. Dzięki obrzędom pogrzebowym i następującym po nich obrzędom purifikacyjnym zmarły przestaje być tremendum jako tabu, a staje się admirandum – jako przodek. Wyraża to instalacja zmarłego jako przodka. Przejście zmarłego do świata przodków nie separuje go od jego ziemskiej rodziny, ponieważ jest on stale obecny w jej życiu. W gidarskich obrzędach pogrzebowych istnieją jednak pewne punkty styczne z tradycyjnym ujęciem chrześcijańskim. Zachęcają one do znacznych innowacji w kościelnych obrzędach pogrzebowych.