Tradycyjne zawarcie małżeństwa u ludu Enga w Papui-Nowej Gwinei
DOI:
https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.23.24Słowa kluczowe:
klan, lud, małżeństwo, plemię, tradycja, zwyczaje i obrzędyAbstrakt
Artykuł przedstawia etapy zawierania tradycyjnego małżeństwa u ludu Enga w Papui-Nowej Gwinei. Na powstanie tego związku składa się bogactwo zwyczajów, obrzędów i wierzeń. Podejmując się opracowania tematu, autor chciał zaprezentować i przybliżyć „inny świat” kultury, pomóc spojrzeć na związek małżeński oczyma mieszkańców Papui-Nowej Gwinei oraz ukazać, jaką rolę dla tej społeczności pełni małżeństwo. Do opracowania zagadnienia autor wykorzystał literaturę przedmiotu oraz własne etnograficzne badania terenowe przeprowadzone podczas pobytu w tym kraju w charakterze katolickiego misjonarza w latach 1986–1987.
W artykule zostały ukazane sposoby kojarzenia małżeństw, szczegóły ustalenia płatności matrymonialnej oraz samo zawarcie związku i formuła wprowadzania do życia małżeńskiego. Małżeństwo, nie tylko u ludu Enga, ale we wszystkich społecznościach Papui-Nowej Gwinei, jest czymś więcej niż uroczystym zawarciem związku między kobietą a mężczyzną, jest początkiem zbliżania się i zacieśnienia więzi pomiędzy dwoma rodzinami i klanami. Społeczność plemienna stara się o utrzymanie potencjału biologicznego, który decyduje o bezpieczeństwie oraz tożsamości etnicznej i religijnej.
Bibliografia
Bęben W., An Anthropological view of sexuality, w: Human Sexsuality in Melanesian Cultures, red. J.F. Ingebritson, Goroka 1990 (Point series, no. 14).
Bęben W., Rosiński F.M., Tradycyjne małżeństwo na Nowej Gwinei i jego przemiany, w: Ludy i kultury Australii i Oceanii. Materiały z VI konferencji naukowej zorganizowanej we Wrocławiu w dniach 25 i 26 listopada 1994 r. przez Katedrę Etnografii
Uniwersytetu Wrocławskiego, red. B. Kopydłowska-Kaczorowska, F.M. Rosiński, Wrocław 1998, s. 219–235.
Dworczyk W., My dzicy Papuasi, Warszawa 1975.
Dworecki T., Słowo wstępne, w: Z kraju kamiennej siekiery. Misjonarze werbiści o Nowej Gwinei 1919–1973, red. T. Dworecki, Warszawa 1975, s. 5–11.
Gibbs Ph., Lepe: An Exercise in Horticultural Theology, “Catalyst”, 18(1988), nr 3, s. 215–234.
Gibbs Ph., Titi Pingi. Theology of an Enga Praise Poem, “Catalyst”, 20(1990), nr 3, s. 117–138.
Haanstad E., Bogerhoff Mulder W., Bride-price, w: Encyclopedia of Cultural Anthropology, red. D. Levinson, M. Ember, vol. 4, New York 1996, s. 151–153.
Kyakas A., Wiesser P., From inside the women’s house. Enga women’s lives and traditions, Buranda 1992.
Kozyna A., Rosiński F.M., Struktura społeczna plemion górskich na Nowej Gwinei, w: Australia i Wyspy Pacyfiku. Ludy i kultury, red. E. Pietraszek, Wrocław 1983 (Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 594).
Kruczek Z.Z., Działalność misyjna Kościoła katolickiego w prowincji Enga w Papui Nowej Gwinei 1947–1987, Pieniężno 1991.
Kruczek Z.Z., Wśród górali w rajskim buszu. Obraz dzieła misyjnego w PNG na przykładzie katolickiej diecezji Wabag, Marki – Struga 1997.
Lang A., Enga dictionary with English index, Canberra 1973.
Larson J., Enga courtship and marriage customs, Amapyaka 1988.
Lehman T., Schaan H., Brideprice in Enga Marriage, Amapyaka 1968.
Mihalic F., The Jacaranda dictionary and grammar of Malanesian Pidgin, Port Moresby 1971.
Nowy leksykon PWN, red. prowadzący A. Dyczkowski, Warszawa 1998.
Paśnikowska M., Ludy świata. Etniczna podróż przez kontynenty, oprac. D. Maybury-Lewis, W. Davis, tł. A. Karp, Warszawa 2002.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 20, red. H. Zgółkowa, Poznań 1999.
Spryth L., Mee enda – Only a woman. Today’s Enga women in environment of change, w: New Horizons for Melanesian Women, red. R. Jamiesion, Goroka 1975, s. 22–31 (Point series, no. 2).
Sroka A., Zwyczaje i wierzenia związane z zawarciem małżeństwa u ludu Enga w Papui Nowej Gwinei, Lublin 2001 (mps KUL).
Szynkiewicz S., Małżeństwo, w: Słownik etnologiczny, terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa – Poznań 1987, s. 222–225.
Szynkiewicz S., Płatność małżeńska, w: Słownik etnologiczny, terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa – Poznań 1987, s. 275–277.
Takori P.L., Some Notes on Customary and De facto Marriages in Papua New Guinea, “Catalyst”, 16(1986), nr 4, s. 302–314.
Tumu A. [i in.], A view of Enga culture, Wabag 1989.
Wargacki S., Papua-Nowa Gwinea, w: EK, t. 14, Lublin 2010, kol. 1315–1317.
Wissner P., Tumu A., Historical vines. Enga networks of exchange ritual and warfare in Papua New Guinea, Washington 1998.
Woźnicki A., W poszukiwaniu człowieka pierwotnego, Lublin 1994.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Oznaczenie wydania
Dział
