Duszpasterstwo szkolne. Wgląd w (ponad)diecezjalne założenia koncepcyjne niemieckiej „Schulpastoral” oraz impulsy dla Kościoła w Polsce

Mariusz Chrostowski

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.24.16

Autor

Mariusz Chrostowski Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt (KU)

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.24.16

Słowa kluczowe:

duszpasterstwo szkolne, Kościół, szkoła, chrześcijaństwo, edukacja religijna

Abstrakt

Niemiecka Schulpastoral, która stanowi efektywnie działający i zorientowany na przyszłość system humanizacji szkoły, wychodzi daleko poza obecną formę zaangażowania polskiego Kościoła na rzecz środowiska szkolnego. Niniejszy artykuł posiada w tym kontekście niejako dwojaki cel: po pierwsze, jest nim przybliżenie polskiemu czytelnikowi ponaddiecezjalnych i diecezjalnych założeń Schulpastoral, które stanowią koncepcyjne ramy do organizacji pracy na rzecz humanizacji niemieckiej szkoły. Po drugie, zakłada prezentację takich impulsów dla Kościoła w Polsce, które mogą się przyczynić do zintensyfikowania troski duszpasterskiej o polską szkołą.

Bibliografia

Franciszek, pap., An das pilgernde Volk Gottes in Deutschland, https://www.dbk.de/fileadmin/redaktion/diverse_downloads/presse_2019/2019-108a-Brief-Papst-Franziskus-an-das-pilgernde-Volk-Gottes-in-Deutschland-29.06.2019.pdf, [15.10.2021].

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Die bildende Kraft des Religionsunterrichts. Zur Konfessionalität des katholischen Religionsunterrichts, Bonn 1996.

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Schulpastoral – der Dienst der Kirche an den Menschen im Handlungsfeld Schule, Bonn 1996.

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Der Religionsunterricht vor neuen Herausforderungen, Bonn 2005.

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Qualitätskriterien für Katholische Schulen. Ein Orientierungsrahmen, Bonn 2009.

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Im Dialog mit den Menschen in der Schule. Eckpunkte zur Weiterentwicklung der Schulpastoral, Bonn 2020.

Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz, Katholische Kirche in Deutschland Zahlen und Fakten 2020/21, Bonn 2021.

Deutsche Bischofskonferenz und ZdK, Synodaler Weg: Dokumente, Reden und Beiträge, https://www.synodalerweg.de/dokumente-reden-und-beitraege [20.09.2021].

Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, Częstochowa 2018.

Konferencja Episkopatu Polski, Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Częstochowa 2019.

Andrijanić G., Luterański pastor: Droga synodalna w Niemczech jest niepotrzebną protestantyzacją Kościoła. To niewłaściwa droga, https://wpolityce.pl/kosciol/549792-droga-synodalna-w-niemczech-jest-protestantyzacja-kosciola [12.10.2021].

Appleby J.K., Papież imigrantów, https://deon.pl/wiara/wiara-i-spoleczenstwo/papiez-imigrantow,358528 [12.11.2021].

Budnikowski T., Niemiecka droga synodalna, https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2020/Przewodnik-Katolicki-5-2020/Wiara-i-Kosciol/Niemiecka-droga-synodalna [10.10.2021].

Burkard J., Schulpastoral als Beitrag zur Schulkultur. Eine theologisch-pneumatologische Handlungsorientierung, https://freidok.uni-freiburg.de/dnb/download/484 [15.11.2021].

Chałupniak R., Lekcja religii a duszpasterstwo szkolne na przykładzie Kościoła w Niemczech, https://www.katecheta.pl/Archiwum/2008/Katecheta-9-2008/VERBA-DOCENT/Lekcja-religii-a-duszpasterstwo-szkolne-na-przykladzie-Kosciola-w-Niemczech [28.10.2021].

Chrostowski M., ‘Plurality-Empathetic’ Christians: Rethinking Religious Education in Poland, „Paedagogia Christiana“, 47(2021), nr 1, s. 251–275.

Chrostowski M., Edukacja religijna w Polsce: czas na zamianę?, „Łódzkie Studia Teologiczne”, 29(2020), nr 3, s. 39–52.

Chrostowski M., Między „szokiem lockdownu” a (post)pandemicznym priorytetem, czyli o rozwijaniu rezyliencji u uczniów w toku edukacji religijnej, „Poznańskie Studia Teologiczne”, 40(2022), s. 131–152. https://doi.org/10.14746/pst.2021.40.08

Chrostowski M., Niewykorzystana szansa? O inkluzywnym potencjale niemieckiej koncepcji duszpasterstwa szkolnego jako źródle inspiracji dla Kościoła w Polsce, TiCz, 54(2021), nr 2, s. 9–25. https://doi.org/10.12775/TiCz.2021.008

Chrostowski M., Schulpastoral für alle! Religionspädagogische und pastorale Impulse deutscher Schulpastoral für ein schulpastorales Modell in Polen (am Beispiel der Diözese Łomża), Berlin 2021.

Czachorowski K., Między sekularyzacją i desekularyzacją – przemiany współczesnej religijności w ujęciu Janusza Mariańskiego, „Roczniki Nauk Społecznych”, 43(2015), nr 2, s. 105–117. https://doi.org/10.18290/rns.2015.7(43).2-10

Czekalski R., Duszpasterstwo szkolne – czy wykorzystana szansa, AtK, 142(2004), z. 571, s. 514–528.

Czerepaniak-Walczak M., Kultura szkoły – o jej złożoności i wielowymiarowości, „Pedagogiga Społeczna”, 57(2015), s. 77–87.

Fachinger M., Schulpastoral und Schulseelsorge. Begriffe und Inhalt – Ein Einblick in die Arbeit deutscher Diözesen, „Wege zum Menschen”, 68(2016), nr 3, s. 270–285. https://doi.org/10.13109/weme.2016.68.3.270

Feige G., „Geschlossene Gesellschaft” oder „schöpferische Minderheit”?: Herausforderungen und Chancen im Bistum Magdeburg, „Diakonia”, 45(2014), nr 4, s. 237–244.

Grzywacz W.A., Niemiecka droga donikąd, https://www.niedziela.pl/artykul/65130/Niemiecka-droga-donikad-FELIETON [10.10.2021].

Hajduk R., Trzy czy cztery podstawowe funkcje Kościoła?: pastoralnoteologiczny spór o koinonię, „Studia Elbląskie”, 14(2013), s. 97–114.

Horst G., Martin K., Papstbrief: Es geht um das Ganze, https://www.die-tagespost.de/kirche-aktuell/papstbrief-es-geht-um-das-ganze-art-199380 [25.09.2021].

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2020, Warszawa 2020.

Kaczmarek K.M., Janusowe oblicze wiarygodności. Kościół zaplątany w nowoczesność, „Przegląd Religioznawczy”, 274(2019), nr 4, s. 15–33.

Klinkhammer G., Neumaier A., Religiöse Pluralitäten – Umbrüche in der Wahrnehmung religiöser Vielfalt in Deutschland, Bielefeld 2020. https://doi.org/10.1515/9783839451908

Konzept Schulpastoral der Diözese Regensburg: Weil Du mehr wert bist! Schulpastotral – ein + für Schulen, red. Hauptabteilung Schule/Hochschule der Diözese Regensburg Abteilung Schulpastoral und Kirchliches Engagement in Ganztagsschulen, Regensburg 2019.

Kozłowski R., Edukacja inkluzyjna w ujęciu papieża Franciszka, w: Sprawności moralne a wartości, red. I. Jazukiewicz, E. Rojewska, Szczecin 2017, s. 35–54.

Kropač U., Konzeptionelle Dilemmata: Schulpastoral in Schulen postmoderner Gesellschaften, „IRP-Impulse: Zeitschrift für den katholischen Religionsunterricht an allgemein bildenden Gymnasien und beruflichen Schulen“, Frühjahr 2015, s. 10–16.

Kycia T., Droga synodalna – ku odnowie czy ku schizmie?, https://wiez.pl/2020/10/02/droga-synodalna-ku-odnowie-czy-ku-schizmie/ [10.10.2021].

Maj A., Inspiracje papieża Franciszka dla współczesnej szkoły katolickiej, „Roczniki Pedagogiczne”, 44(2016), nr 2, s. 77–91. https://doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).2-5

Mariański J., Katolicyzm polski w procesie przemian, „Władza Sądzenia”, 6(2015), s. 29–45.

Mariański J., Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005–2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Toruń 2018.

Mariański J., Sekularyzacja. Desekularyzacja. Nowa duchowość. Studium socjologiczne, Kraków 2013.

Mariański J., Tendencje rozwojowe w polskim katolicyzmie – diagnoza i prognoza, „Teologia Praktyczna”, 12(2011), s. 7–24. https://doi.org/10.14746/tp.2011.12.01

Mazurek M., Sekularyzacja czy może pluralizm i indywidualizacja? Rozważania o charakterze religijności Polaków (na przykładzie badań), „Przegląd Religioznawczy”, 273(2019), nr 3, s. 31–43.

Meulemann H., Nach der Säkularisierung: Religiosität in Deutschland 1980–2012, Wiesbaden 2015. https://doi.org/10.1007/978-3-658-10952-3

Milerski M., Konfessionslosigkeit als Herausforderung für den religionspädagogischen Diskurs in Polen, „Theo-Web. Zeitschrift für Religionspädagogik”, 20(2021), nr 1, s. 90–91.

Napiórkowski A.A., Wizja Kościoła w ujęciu papieża Franciszka, „Studia Nauk Teologicznych”, 15(2020), s. 33–57. https://doi.org/10.31743/snt.5912

Piotrowski E., Naprawienie Kościoła, https://www.tygodnikpowszechny.pl/naprawia-nie-kosciola-160447 [10.10.2021].

Pluralitätssensible Schulpastoral. Chancen und Herausforderungen angesichts religiöser und kultureller Diversität, red. A. Kaupp, Ostfildern 2018.

Polak M., Pastoralna posługa Kościoła w szkole. Inspiracje dla polskiego duszpasterstwa, „Studia Pastoralne”, 3(2007), s. 275–293.

Pomiędzy sekularyzacją i religijnym ożywieniem. Podobieństwa i różnice w przemianach religijnych w Polsce i w Niemczech, red. E. Firlit [i in.] Kraków 2012.

Rabiej S., Krytyka „kultury wykluczenia” w nauczaniu papieża Franciszka, w: Między ekskluzją a inkluzją w edukacji religijnej, red. M. Humeniuk, Wrocław 2017, s. 64–76.

Roggenkamp A., Das religionspädagogische Paradox aus systematisch-theologischer Perspektive, „Theo-Web. Zeitschrift für Religionspädagogik”, 12(2013), nr 2, s. 135–161.

Roth K., Sinnhorizonte christlich gestalteter Schule. Eine schulpädagogische Begründung der Schulpastoral an staatlichen Schulen, Hamburg 2013 (Studien zur Schulpädagogik, Band 75).

Różański T., Oblicza religijności młodzieży studenckiej – analiza wybranych komponentów, „Paedagogia Christiana”, 23(2015), nr 1, s. 295–309. https://doi.org/10.12775/PCh.2015.016

Seibt M., Schulpastoral an berufsbildenden Schulen des dualen Schulsystems: eine qualitativ-empirische Untersuchung zur Entwicklung von Qualitätskriterien für eine gelingende Schulpastoral an Berufsschulen, Berlin 2008.

Sroczyńska M., Młodzież w poszukiwaniu sacrum. Rozważania socjologiczne, „Przegląd Religioznawczy”, 276(2020), nr 2, s. 113–128.

Święs J.K., Religijno-moralny portret młodzieży polskiej i jego pastoralne implikacje, „Roczniki Teologiczne”, 6(2018), s. 43–61. https://doi.org/10.18290/rt.2018.65.6-4

Tyra A., Czy Kościół w Niemczech przestanie istnieć?, https://klubjagiellonski.pl/2019/06/24/czy-kosciol-w-niemczech-przestanie-istniec/ [08.10.2021].

Vereinigung der Deutschen Ordnensoberen, Schulpastoral in katholischen Schulen in freier Trägerschaft (Orden) in der Bundesrepublik Deutschland, w: Schulpastoral, red. G. Rüttiger, München 1992, s. 21–26.

Wielebski T., Wokół Instrukcji „Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła, „Studia Ełckie”, 23(2021), nr 2, s. 223–238.

Zaręba S.H., Porzucona religijność instytucjonalna, „Roczniki Nauk Społecznych”, 46(2018), nr 2, s. 162–166. https://doi.org/10.18290/rns.2018.46.2-8

Zuk A., Pastoralne zaangażowanie parafii w struktury szkolne: innowacyjny model wychowania społeczno-kulturowego, w: Człowiek – Środowisko życia – Edukacja, red. W. Theiss, Toruń 2012, s. 228–262.

https://www.bistum-magdeburg.de [10.10.2021].

https://www.bistum-regensburg.de [10.10.2021].

https://www.bonifatiuswerk.de [12.11.2021].

https://www.jung-im-bistum-magdeburg.de/media/uploads/schulpastoral/flyer_tdo_2019.pdf [10.11.2021].

https://www.jung-im-bistum-magdeburg.de/media/uploads/schulpastoral/flyer_sch%C3%BClertage_2019.pdf [10.11.2021].

https://www.jung-im-bistum-magdeburg.de/netzwerk/schulpastoral/ [12.11.2021].

https://www.schulpastoral-regensburg.de/schulpastoral-in-der-dioezese-regensburg. html [10.11.2021].