Wartość wolności w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i Jana Pawła II
DOI:
https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.12Słowa kluczowe:
wolność, prawda, pokój, dobro, solidarność, naródAbstrakt
Człowiek współczesny wysoce ceni wartość wolności. Niekiedy jednak dochodzi do absolutyzacji tego daru z całkowitym pominięciem prawdy. Wobec licznych wątpliwości, także natury teologicznej, zarówno bł. Stefan kardynał Wyszyński, jak i św. Jan Paweł II w swoim nauczaniu przypominali o właściwym rozumieniu wartości wolności oraz o relacji między wolnością a prawdą: wolność służy prawdzie i jest od niej zależna. Wolność jest właściwością natury ludzkiej, której nie może przyćmić nawet zewnętrzne zniewolenie. Chrystus natomiast, a w ślad za nim Kościół jest stróżem prawdziwej wolności, wolności w prawdzie. Przy zachowaniu tej hierarchii możliwa jest realizacja innych wartości, takich jak dobro, miłość czy sprawiedliwość.
Bibliografia
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, 4 III 1979, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 25–62.
Jan Paweł II, Encyklika Dives in misericordia, 30 XI 1980, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 69–106.
Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens, 14 IX 1981, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t.: Encykliki, Kraków 2006, s. 107–144.
Jan Paweł II, Encyklika Dominum et vivificantem, 18 V 1986, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 179–228.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris Mater, 25 III 1987, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 235–276.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, 7 XII 1990, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 333–392.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, 1 V 1991, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 399–446.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, 6 VIII 1993, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 453–526.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae, 25 III 1995, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 533–612.
Jan Paweł II, Encyklika Ut unum sint, 25 V 1995, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 619–666.
Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, 14 IX 1998, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 675–738.
Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharystia, 17 IV 2003, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 1: Encykliki, Kraków 2006, s. 745–774.
–––––
Wyszyński S., 600-lecie diecezji przemyskiej, Przemyśl, katedra, 13 VI 1976, KiPA-W, t. 54, s. 150–155.
Wyszyński S., Do kapłanów na kursie katechetycznym, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 9: Sierpień – grudzień 1962, Warszawa 2011, s. 90–94.
Wyszyński S., Jeśli się nie staniecie jako dzieci... Do młodzieży żeńskiej, Warszawa, rezydencja prymasowska, aula Świętego Jana Chrzciciela, 12 I 1963, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 10, Warszawa 2012, s. 29.
Wyszyński S., List do polskich rodzin przygotowujących się na nawiedzenie kopii obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, Gniezno, 15 VIII 1978, KiPA-Cz, t. 60, s. 227–228.
Wyszyński S., List wielkopostny do duchowieństwa i wiernych o zagrożeniu moralności narodu, Gniezno – Warszawa, 2 II 1968, w: S. Wyszyński, Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, Paryż 1975, s. 575–577.
Wyszyński S., Maryja – nadzieja udręczonej rodziny ludzkiej, Warszawa, kościół Matki Bożej z Lourdes, 11 II 1966, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 16: Styczeń – kwiecień 1966, Warszawa 2016, s. 196–199.
Wyszyński S., Odpowiedzialność – obowiązki – prawa w życiu Narodu, w: S. Wyszyński, Głos z Jasnej Góry, Warszawa 1984, s. 461–467.
Wyszyński S., Parafia i rodzina katolicka na służbie religijnego wychowania młodego pokolenia. O wolność katechizacji w Polsce. Do rodziców katolickich. Wizytacja kanoniczna i 500-lecie istnienia parafii, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 7: 1961, Warszawa 2008, s. 428–436.
Wyszyński S., Teologiczne argumenty w duszpasterstwie rodzin. Do duszpasterzy rodzin, Warszawa, 17 II 1977, KiPA-Cz, t. 57, s. 120–121.
Wyszyński S., Uniwersytet Katolicki w społeczeństwie polskim. 25-lecie Towarzystwa Przyjaciół KUL, KiPA, t. 36, s. 270–281.
Wyszyński S., W obronie prawa Bożego w życiu jednostki, rodziny i narodu. Uroczystość świętego Stanisława, Biskupa i Męczennika, KiPA, t. 43, s. 51–61.
Wyszyński S., Wezwanie do rodziców katolickich w sprawie nauczania religii szkołach, Warszawa, 15 VIII 1960, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 6: 1960, Warszawa 2007, s. 320–321.
Wyszyński S., Wychowanie w szkole w wolności i miłości. Do nauczycieli na zakończenie rekolekcji wielkopostnych, Warszawa, 4 IV 1965, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 14: Styczeń – maj 1965, Warszawa 2016, s. 303–314.
Wyszyński S., Z gniazda orląt... Wybór przemówień, kazań i konferencji do młodzieży, Warszawa 1972.
Wyszyński S., Zwycięski Wódz Życia króluje żyw. List pasterski na Wielkanoc 1957, 21 IV 1957, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 3: 1956–1957, Warszawa 1999, s. 193–195.
Wyszyński S., Zwyciężyła miłość i wolność – żywe świadectwo. Przemówienie do kapłanów archidiecezji wrocławskiej z okazji konsekracji biskupa Wincentego Urbana, Wrocław, 7 II 1960, w: S. Wyszyński, Dzieła zebrane, t. 6: 1960, Warszawa 2007, s. 51–55.
–––––
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 7 XII 1965, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 526–606.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, 18 XI 1964, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 104–166.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu, Poznań 1986.
–––––
ABC chrześcijanina. Mały słownik, red. S. Zalewski, Warszawa 1999.
Adamczyk D., Wolność w prawdzie o człowieku – w świetle encykliki Jana Pawła II „Veritatis splendor”, „Zeszyty Formacji Katechetów”, 4(2014), s. 36–52.
Andrzejczuk G., Godność i wolność w nauczaniu Jana Pawła II, w: Dziecko w historii – między godnością a zniewoleniem, t. 1: Godność jako fundament praw człowieka, red. nauk. E.J. Kryńska, Ł. Kalisz, A. Suplicka, Białystok 2021, s. 413–427. DOI: https://doi.org/10.15290/dhmgz.01.2021.27
Bajda J., Wolność a prawda w encyklice «Veritatis splendor», SThV, 32(1994), nr 1, s. 25–38.
Ballestrem K., Wolność i prawda w myśli Jana Pawła II, tłum. B. Zajączkowska, „Ethos”, 15(2002), nr 59–60, s. 293–296.
Bartnik C.S., Pedagogia narodowa Prymasa Stefana Wyszyńskiego, Lublin 2001.
Bartnik C.S., Personalizm, Lublin 2000.
Chudy W., Filozofia personalistyczna Jana Pawła II (Karola Wojtyły), „Teologia
Polityczna”, 3(2005–2006), s. 233 –252.
Dobrzyński A., Nauczyciel wolności. Karol Wojtyła–Jan Paweł II o cenie i znaczeniu odzyskania niepodległości przez Polskę, „Ethos”, 2014, nr 4(108), s. 245–264.
Gałkowski J., Prawda wolności. Uwagi na marginesie encykliki „Veritatis splendor” Jana Pawła II, „Roczniki Filozoficzne”, 50(2002), z. 1, s. 105–113.
Gingrich N., Gingrich C., Jan Paweł II nauczył nas wolności przez wiarę, „Wprost”, 2010, nr 14/15, s. 52–53.
Góralczyk P., Prawo moralne a sumienie w encyklice „Veritatis splendor”, SThV, 32(1994), nr 1, s. 39–49.
Grzesica J., Wolność jako zadanie (w świetle encykliki Jana Pawła II «Veritatis splendor»), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 29(1996), s. 197–209.
Halama M., Wolność. Wychowanie do wolności w świetle nauczania Jana Pawła II, Kraków 2003.
Haręzga S., Kapłon M., Kasperczyk K., Drogowskazy wolności Jana Pawła II 1979–2002, Kraków 2020.
Horowski J., Pontyfikat Jana Pawła II jako czas wychowania do wolności, „Wychowanie na Co Dzień”, 2011, nr 4/5, s. 19–26.
Kahanew G., If There Is a Hole, It Is Not God-Shaped, w: Does God Matter? Essays on the Axiological Consequences of Theism, New York 2018, s. 95–131. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315210995-5
Kołakowski L., Prawda i wolność, co pierwsze?, „Znak”, 1994, nr 3, s. 69–73.
Koza M., Osoba i nicość. Wolność w ujęciu Jana Pawła II i Jean-Paula Sartre’a, „Studia z Historii Filozofii”, 9(2018), nr 1, s. 95 –112. DOI: https://doi.org/10.12775/szhf.2018.007
Krzysztofka Ł., Wolność wewnętrzna jako fundament siły i suwerenności narodu w myśli Prymasa Stefana Wyszyńskiego, w: Prymas Wyszyński a Niepodległa. Naród – patriotyzm – państwo w nauczaniu Prymasa Tysiąclecia, red. E.K. Czaczkowska, R. Łatka, Warszawa 2019, s. 191–203.
Kucharczyk G., Wolność. Jak ją rozumiał Prymas Tysiąclecia?, https://naszahistoria.pl/wolnosc-jak-ja-rozumial-prymas-tysiaclecia/ar/c15-17030997 [1.08.2023].
Kupczak J., Antropologiczna treść chrześcijańskiego miłosierdzia w świetle encykliki „Dives in misericordia” Jana Pawła II, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 10(2002), nr 1, s. 75–88.
Kupczak J., W stronę wolności. Szkice o antropologii Karola Wojtyły, Kraków 1999.
Nagy S., Wolność człowieka w ujęciu Ojca Świętego Jana Pawła II, „Państwo i Społeczeństwo IV”, 2004, nr 4, s. 83–87.
Rybka M., Sławek J., Wrzesińska-Pietrzak M., „O nie-byciu-wolnym”, czyli rozumienie wolności w homiliach Jana Pawła II, „Polonistyka”, 2009, nr 9, s. 50–57.
Skibiński P., Jan Paweł II i Prymas Wyszyński, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/kosciol/86134,Jan-Pawel-II-i-Prymas-Wyszynski.html [1.08.2023].
Skorowski H., Wolność religijna podstawą innych wolności i praw człowieka w na-
uczaniu Jana Pawła II, „Libertas Religiosa”, 1(2022), s. 126–137.
Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski, ojciec Soboru Watykańskiego II 1962–1965.
Wybór dokumentów, red. S. Wilk, A. Wójcik, Lublin 2013.
Struzik Z., Obrona wolności narodu księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego Prymasa
Polski w 100 rocznicę odzyskania niepodległości 1918–2018, Warszawa 2018.
Struzik Z., Wolność w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego w 100 rocznicę
odzyskania niepodległości, w: Ojczyzna i naród w nauczaniu Stefana Kardynała
Wyszyńskiego i Jana Pawła II, red. Z. Struzik, J. Babiński, Warszawa 2019, s. 115–143.
Struzik Z., Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 2, Warszawa 2021.
Szocik K., Jana Pawła II idee filozoficzne między ortodoksją a sekularyzacją, Warszawa – Rzeszów 2015. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323521617
Tischner J., Wolność w blasku prawdy, w: Idąc przez puste Błonia, wybór i oprac. W. Bonowicz, Kraków 2005, s. 197–212.
Zuchniewicz P., Prymas Wyszyński. Ojciec wolnych ludzi, Kraków 2021.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Oznaczenie wydania
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Studia Włocławskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
