Męczeństwo ks. Stanisława Streicha a luboński komunizm końca lat trzydziestych XX wieku

Wojciech Mueller

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.25.5

Authors

Wojciech Mueller Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-1354-7190

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.5

Keywords:

communism, the Luboń crime, martyrdom, beatification process

Abstract

The purpose of this study is to show the circumstances of the murder of Fr. parish priest Stanisław Streich on February 27, 1938 in the church of st. Jana Bosko in Luboń in the context of communism in Luboń. The fact of the crime committed by the communist Wawrzyniec Nowak and the martyrdom of a Catholic priest appeared on the political, ideological and social grounds in the Second Polish Republic. The press at that time, widely commenting on the murder, became an extremely valuable source of information about the events that took place in Luboń. Press articles supported by the memories of eyewitnesses of the murder of the priest and those who drew their knowledge from hearing about the crime from their relatives, from the very beginning gave a clear message about the martyrdom of the Luboń parish priest, which, despite many difficulties, was in a straight line to start the beatification process. The content of the study was largely dispersed and can be found in various libraries and archives. Therefore, the research process in the article was carried out using the analytical-synthetic method. The synthesis made it possible to compile and put the studied material together, reconstructed on the basis of the previous analysis, and it allowed to examine the sources in terms of the selected issue, included in the topic of the work, to draw conclusions, and to answer the dubia posed.

Author Biography

Wojciech Mueller, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Kapłan (2002) archidiecezji poznańskiej; mgr (t. duchowości, 2002, UAM); mgr lic. nauk teologicznych (t. duchowości,
2006, UAM, Poznań); dr nauk teologicznych (t. duchowości, 2011, UAM, Poznań). Niezależny pracownik (2003–) Wydziału Teologicznego UAM, Poznań. Członek (2021–) Collegio dei postulatori w Rzymie; postulator w dwóch procesach beatyfikacyjnych kandydatów na ołtarze z Archidiecezji Poznańskiej: wyznawca – Czcigodny Sługa Boży ks. Aleksander Woźny; męczennik – Sługa Boży ks. Stanisław Streich. Zainteresowania naukowe – badanie świętości kanonizacyjnych.

References

Archiwum Państwowe w Poznaniu. Urząd Wojewódzki, Sprawozdania ze stanu

bezpieczeństwa za m-ce I-II-III 1938, sygn. 5701.

Archiwum postulacji Sługi Bożego ks. Stanisława Streicha w Kobylnicy:
Wspomnienie Haremzy Romana.
Wspomnienie Kaczmarka Stanisława.
Wspomnienie Kubackiej Wandy.
Wspomnienie Malepszaka Stanisława.
Wspomnienie Molińskiego Krzysztofa.
Wspomnienie Pawlickiego Józefa.
Wspomnienie Ruszkowskiego Adama.
Wspomnienie Ruszkowskiego Piotra Pawła.

Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, Relacja ks. Ignacego Adamskiego – dziekana stęszewskiego, Łódź-Wieś, 27 II 1938.

Archiwum parafii pw. św. Jana Bosko w Luboniu:
Co mówi Sobczakowa, Luboń, III 1938.
Orzeczenia biegłych, Poznań, 21 III 1938.

12.000 ludzi na zebraniu Stronnictwa Narodowego. Poznań protestuje przeciw zbrodniczym poczynaniom żydo-komuny w Polsce, „Warszawski Dziennik Narodowy”, 1938, nr 66, s. 4.

Alarmujące memento (Rozważania na tle zbrodni lubońskiej), „Samoobrona Narodu”, 1938, nr 12, s. 2.

Aresztowania w związku ze zbrodnią lubońską, „Dziennik Poznański”, 5 III 1938, nr 52, s. 4.

Aresztowania za pochwalenie zbrodni lubońskiej, „Orędownik”, 1938 nr 53, s. 2.

Aresztowanie czterech osób za pochwalanie zbrodni lubońskiej, „Nowy Kurier”, 1938, nr 52, s. 9.

Duszpasterz pada od kul zbrodniarza podczas nabożeństwa, „Dziennik Poznański”, 1 III 1938, nr 48, s. 1. 5.

Echa morderstwa w Luboniu, „Robotnik Poznańsko-Pomorski”, 1938, nr 62, s. 4.

Echa morderstwa w Luboniu, „Robotnik”, 1938, nr 62, s. 5.

Gomułka W., Pamiętniki, t. 1, Warszawa, 1994.

Komunista mordercą śp. ks. proboszcza Streicha w Luboniu. Dalsze szczegóły morderstwa sylwetka zbrodniarza, „Gazeta Polska”, 1938, nr 49, s. 1.

Malepszak S., Luboń i okolice. Dzieje osadnictwa i dziewięciu parafii, Luboń 2005.

Manifestacja antykomunistyczna w Luboniu zorganizowana przez Stronnictwo Narodowe, „Orędownik”, 1938, nr 67, s. 4.

Morderca luboński był wybitnym komunistą. Akt oskarżenia został doręczony, „Czas”, 1938, nr 64, s. 13.

Morderca śp. ks. Streicha skazany na śmierć. Zeznania świadków. Przemówienia oskarżyciela i obrońcy. Wyrok, „Orędownik”, 1938, nr 68, s. 3–4.

Mordercą był komunista, przybyły przed trzema laty z Bolszewii. Na miejscu męczeńskiej śmierci katolickiego kapłana, „Wielkopolanin”, 1938, nr 25, s. 3.

Mueller W., Błogosławiona krew – męczeństwo Sługi Bożego ks. Stanisława Streicha, Poznań 2017.

Mueller W., Sacerdos et Hostia. Ks. Stanisław Streich – Męczennik sprawy Chrystusowej, Poznań 2021.

Na miejscu męczeńskiej śmierci kapłana, „Orędownik”, 1938, nr 50, s. 1–2.

Nowy wyrok skazujący za pochwalenie zbrodni lubońskiej, „Orędownik”, 1938, nr 97, s. 5.

Oszczercom w odpowiedzi, „Robotnik”, 1938, nr 81, s. 2.

Pochwalił zbrodnię lubońską posiedzi za to 10 miesięcy w więzieniu. Z rozpraw Sądu Okręgowego z Leszna w Kościanie, „Gazeta Polska”, 1938, nr 96, s. 3.

Posłowie wielkopolscy zapowiadają walkę z bezbożnictwem i komunizmem, „Dziennik Bydgoski”, 1938, nr 52, s. 2.

Potężna manifestacja Katolickiego i narodowego Poznania. Wielkie zebranie Stronnictwa Narodowego, pochód przez miasto i modlitwa o Wielką Polskę u stóp Pomnika Serca Jezusowego, „Orędownik”, 8 III 1938, nr 55, s. 1–2.

Protest narodowej Warszawy przeciw ohydnej zbrodni lubońskiej, „Warszawski Dziennik Narodowy”, 1938, nr 65, s. 1.

Pryjda M., Sprawa księdza Streicha na łamach prasy, „Rocznik Historyczny Lubonia”, 4(2014), s. 69–132 [praca mgr., Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 1995].

Sylwetka zamordowanego kapłana, „Orędownik”, 1938, nr 67, s. 1.

Wielka manifestacja przeciw zbrodni lubońskiej odbędzie się z inicjatywy Stronnictwa Narodowego w niedzielę dn. 6 bm. w Poznaniu, „Orędownik”, 1938, nr 54, s. 1.

Wspomnienia o mordercy Nowaku, kiedy on przebywał w Moskwie w roku 1918, „Przewodnik Katolicki”, 1938, nr 37, s. 627.

Wstrząsająca w swej grozie zbrodnia w kościele, „Kurier Poznański”, 1938, nr 95, s. 8–9.

Za pochwalenie zbrodni lubońskiej poszli do aresztu, „Wielkopolanin”, 1938, nr 33, s. 7.

Zbrodnia w Luboniu, „Biuletyn K. A. P.”, 2 III 1938, nr 50.

„Dziennik Poznański”, 5 III 1938, nr 52, s. 4.

„Myśl Narodowa. Tygodnik Poświęcony Kulturze Twórczości Polskiej”, 1938, nr 12.

„Polska Zachodnia”, 3 III 1938, nr 61.

„Polska Zachodnia”, 23 III 1938, nr 81.

„Warszawski Dziennik Narodowy”, 1938, nr 117 B.