Wątki włocławskie w biografii Mikołaja Kopernika – w kręgu legend i faktów historiograficznych

Krzysztof Mikulski

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.25.30

Autor

Krzysztof Mikulski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-9908-7606

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.30

Słowa kluczowe:

Mikołaj Kopernik, lata szkolne Kopernika, Kopernik i Chełmno, Kopernik i Włocławek, Łukasz Watzenrode, zegar słoneczny we Włocławku

Abstrakt

Artykuł jest próbą zebrania funkcjonujących w literaturze hipotez dotyczących lat szkolnych Mikołaja Kopernika ze szczególnym uwzględnieniem tezy o jego nauce w szkole katedralnej we Włocławku i udziale w zbudowaniu zegara słonecznego na katedrze włocławskiej. Autor wskazuje na brak oparcia dla tych tez w przekazach źródłowych, funkcjonowanie ich jako swego rodzaju „faktu historiograficznego” (istniejącego tylko w historiografii), opartego na bardzo wątpliwych przesłankach faktograficznych (posiadanie przez wuja Kopernika Łukasza Watzenrode kanonikatu w kapitule włocławskiej), rozbudowywanego poprzez „piętrowe” mnożenie hipotez (teza o znajomości z Mikołajem Wódką, jego wpływie na astronomiczne zainteresowania Kopernika, współudziale Kopernika w budowie zegara słonecznego).

Biogram autora

Krzysztof Mikulski - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Mgr (historia i archiwistyka, 1982, UMK, Toruń); dr nauk humanistycznych (historia, 1992, UMK, Toruń); dr hab. nauk humanistycznych (historia, 2000, UMK, Toruń); prof. nauk humanistycznych (2005). Dyrektor (2003–2006, 2019–) Instytutu Historii i Archiwistyki; kierownik Katedry Historii Nowożytnej i Edytorstwa Źródeł, UMK, Toruń. Prezes (2003–2012; 2015–) Polskiego Towarzystwa Historycznego. Prezes (2008–) Towarzystwa Miłośników Torunia.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Księgi i akta, Kat. II, dz. IX, t. 4, 5.

–––––

Barycz H., Mikołaj Kopernik, wielki uczony Odrodzenia, Warszawa 1953.

Birkenmajer L.A., Mikołaj Kopernik jako uczony, twórca i obywatel, Kraków 1923.

Birkenmajer L.A., Mikołaj Wodka z Kwidzyna zwany Abstemius, lekarz i astronom polski XV-go stulecia, Toruń 1926.

Chachaj M., Mikołaja Kopernika czasy studenckie. Kraków, Bolonia, Rzym, Padwa i Ferrara (1491–1503). Miejsca – ludzie – książki, Toruń 2023.

Chodyński S., Katalog prałatów i kanoników włocławskich, [Włocławek 1914], (rps w ArDWł).

[Chodyński Stanisław], O dziełach M. Kopernika krótka wzmianka, „Przegląd Katolicki”, 37(1899), nr 18, s. 275–276.

Chodyński S., Szkoła katedralna włocławska. Szkic historyczny na podstawie akt kapitulnych skreślony, Włocławek 1900.

Górski K., Dom i środowisko rodzinne Mikołaja Kopernika, w: Mikołaj Kopernik i jego czasy, Toruń 2013, s. 139–175.

Górski K., Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność, wyd. 2, Toruń 2012.

Hipler F., Nikolaus Kopernikus und Martin Luther, Braunsberg 1868.

Kujawski W., Domniemane związki Mikołaja Kopernika z Włocławkiem, StWł, 16(2016), s. 305–313.

Markowski M., Piętnastowieczna filozofia krakowska a geneza kopernikanizmu, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 36(1986), nr 1–2, s. 23–37.

Mikulski K., O starszeństwie dzieci w rodzinie Koperników, czyli jak Bornbach sprowadził historyków na manowce, w: Memoria vita. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967–2014), red. G. Rutkowska, A. Gąsiorowski,

Warszawa – Poznań 2015, s. 653–666.

Mikulski K., Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne, pochodzenie i młodość, Toruń 2015.

Nowak Z.H., Czy Mikołaj Kopernik był uczniem szkoły toruńskiej i chełmińskiej?, „Zapiski Historyczne”, 38(1973), s. 461–485.

Nowak Z.H., Kultura umysłowa Prus Królewskich w czasach Kopernika, w: Mikołaj Kopernik i jego czasy, Toruń 2013, s. 17–91.

Nowak Z.H., Mikołaj Kopernik jako uczeń szkoły św. Jana w Toruniu i studium partykularnego w Chełmnie, „Rocznik Muzeum w Toruniu”, 10(2001), s. 19–23.

Prowe L., Nicolaus Coppernicus, Bd. 1, Berlin 1883.

Schmauch, Die Jugend des Nicolaus Kopernikus, w: Kopernikus-Forschungen, hrsg. v. J. Papritz, H. Schmauch, Leipzig 1943, s. 100–131 (Deutschland und der Osten. Quellen und Forschungen zur Geschichte ihrer Beziehungen, Bd. 22).

Wasiutyński J., Kopernik twórca nowego nieba, wyd. 2, Toruń 2007.