Procesy małżeńskie w CIC 1917. Ocena norm po ponad 100 latach

Autor

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.8

Słowa kluczowe:

prawo kanoniczne, prawo procesowe, procesy małżeńskie, zmiany w prawie, nieważność małżeństwa, kodeks prawa kanonicznego

Abstrakt

Ponad 100 lat od ogłoszenia pierwszego w dziejach Kościoła Kodeksu Prawa Kanonicznego warto zająć się analizą i oceną norm dotyczących procesów małżeńskich zawartych w tym kodeksie, porównując je z normami obecnie obowiązującymi, aby wykazać jakie normy przetrwały taki czas, a jakie musiały być zmienione. Warto zbadać, które normy i dlaczego stały się nieaktualne, zostały pominięte, a które zostały znacznie zmienione, a które doprecyzowane. Skrótowo potraktowane zostały normy oraz instytucje prawne, które zachowane zostały w KPK z 1983 r., a więc trwają przez ponad 100 lat utrzymały swoją moc, jako dobrze opracowane. Większą uwagę zwrócono na normy, które zostały pominięte lub zmienione, gdyż w świadomości współczesnych są one mniej znane. W badaniach opisanych w niniejszym artykule posłużono się metodami: porównawczą, historycznoprawną i dogmatycznoprawną.

W artykule ustalono, że w KPK/17 trafniej nazwano dział traktujący o postępowaniach w sprawach małżeńskich jako „sprawy małżeńskie”, a nie „procesy małżeńskie”, jak to ma miejsce w KPK/83, gdyż unormowane tam są nie tylko postępowania procesowe. W pierwszym kodeksie węższy był zakres kompetencji sądów kościelnych w sprawach małżeńskich. Normy dotyczące procesów małżeńskich w KPK/17, które zostały zasadniczo zmienione w KPK/83. to m.in.: zdolność procesowa stron (została rozszerzona), kompetencje promotora sprawiedliwości i obrońcy węzła małżeńskiego (zostały zawężone), obecność adwokatów przy przesłuchaniach. Warto podkreślić, że normy KPK/17 odnoszące się do procesu dokumentalnego stały się prawzorem norm wydanych przez papieża Franciszka w 2015 r. w Motu Proprio „Mitis Iudex Dominus Jesus”.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

ks. Ryszard Sztychmiler - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Kapłan (1972) diecezji warmińskiej, od 1992 archidiecezji warmińskiej; mgr (teologia, 1975, KUL, Lublin; prawo kanoniczne, 1977, KUL, Lublin); mgr lic. nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1977, KUL, Lublin); dr nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1982, KUL, Lublin); dr hab. nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1994, KUL, Lublin); prof. (1999–). Kierownik (2001–2018) Katedry Prawa Kanonicznego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, UW-M, Olsztyn. Współzałożyciel i wieloletni prezes Korpusu Adwokatów Kościelnych. Autor ok. 400 publikacji naukowych.

Bibliografia

Codex Iuris Canonici. Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritate promulgates, ed. P. Gasparri, Romae 1934.

Codex Iuris Canonici Auctoritate Ioannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. Tekst jednolity: Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 I 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 V 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.

–––––

Jan Paweł II, Konstytucja apostolska Divinis Perfectionis Magister, 25 I 1983, AAS, 75(1983), s. 349–395.

Franciszek, pap., List apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus reformujący kanony Kodeksu prawa kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa (tekst łaciński i polski), Tarnów 2015.

S. Congregatio de Disciplina Sacramentorum, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis in pertractandis causis de nullitate matrimoniorum „Provida Mater Ecclesia”, 15 VIII 1936, AAS, 28(1936), s. 313–361.

–––––

Assenmacher G., Interview Prof. Ryszard Sztychmiler mit dem Prälat Günter Assenmacher, Offizial der Erzdioecese Köln, über das Motu Proprio „Mitis Iudex“ und das Nachsynodale Apostolische Schreiben „Amoris Laetitia”, Köln 12 VIII 2016.

Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.

Biskupski F., Prawo małżeńskie Kościoła rzymskokatolickiego, t. 2: Proces małżeński, Olsztyn 1960. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1959.2.3-4.03

Góralski W., Proces małżeński skrócony przed biskupem, Płock 2017.

Grabowski I., Adwokatura w ustawodawstwie kościelnym, AtK, 35(1935), s. 238–262.

Grocholewski Z., Panoramica sulle novità del nuovo diritto processuale canonico, w: Il matrimonio nel nuovo Codice di Diritto Canonico, red. Z. Grocholewski, M. Pompedda, C. Zaggia, Padova 1984, s. 126–195.

Grocholewski Z., Révision du procès canonique, „Studia Canonica”, 17(1983), s. 357–385.

Lüdicke K., Prozeßrecht, w: Münsterischer Kommentar zum CIC, Essen 1985 (16 Erg. Lfg. XI 1991).

Miziński A.G., Adwokat gwarantem prawa do obrony w procesie kanonicznym, w: Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11–12 października 2004 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005, s. 35–64.

Miziński A., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.

Montini G.P., De iudicio contentioso ordinario. De processibus matrimonialibus. Pars dynamica, Romae 2004.

Musselli M., Il ministero degli avvocati tra difesa del cliente e fedeltá alla veritá e alla giustizia, w: La giustizia nella Chiesa: fondamento divino e cultura processualistica moderna, Città del Vaticano 1997, s. 147–163.

Pompedda M.F., Diritto processuale nel nuovo Codice di Diritto Canonico: revisione o innovatione?, Roma 1983.

Pompedda M.F., Studi di diritto processuale canonico, Milano 1995.

Pree H., Die Rechtsstellung des advocatus und des procurator im kanonischen Prozeßrecht, w: Iuri Canonico Promovendo, Hrsg. W. Aymans, K.-Th. Geringer, Regensburg 1994, s. 303–339.

Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1988.

Sztychmiler R., Proces ogólny w CIC 1917. Wybrane zagadnienia po 100 latach, w: Non nova sed nove. Codex Iuris Canonici 1917 w setną rocznicę promulgacji, red. K. Burczak, Lublin 2018, s. 103–117.

Sztychmiler R., Sądownictwo kościelne w służbie praw człowieka, Olsztyn 2000.

Sztychmiler R., Udział adwokata w przesłuchaniach stron, w: Ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu z okazji osiemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa 2010, s. 543–553.

Sztychmiler R., Znaczenie udziału adwokata w kanonicznych procesach małżeńskich, w: Problemy z sądową ochroną praw człowieka, t. 1, red. R. Sztychmiler, J. Krzykowska, Olsztyn 2012, s. 57–69.

Vanzetto T., Procuratori, avvocati e patroni: a tutela dei diritti dei fedeli, „Quaderni di Diritto Ecclesiale”, 10(1997), s. 421–435.

Pobrania

Opublikowane

2023-09-08

Jak cytować

Sztychmiler, R. (2023). Procesy małżeńskie w CIC 1917. Ocena norm po ponad 100 latach. Studia Włocławskie, 25, 143–159. https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.8

Oznaczenie wydania

Dział

Artykuły