Procesy małżeńskie w CIC 1917. Ocena norm po ponad 100 latach

Ryszard Sztychmiler

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.25.8

Authors

Ryszard Sztychmiler University of Warmia and Mazury in Olsztyn https://orcid.org/0000-0001-6441-3291

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.8

Keywords:

canon law, procedural law, marriage processes, changes in the law, marriage annulment, code of canon law

Abstract

More than 100 years after the announcement of the first Code of Canon Law in the history of the Church, it is worth analyzing and evaluating the norms regarding matrimonial processes contained in this code, comparing them with the norms currently in force, in order to show which norms survived such a time and which had to be changed. It is worth examining which norms and why they have become obsolete, have been omitted, and which have been significantly changed and which have been clarified. The norms and legal institutions that were retained in the 1983 Code of Criminal Procedure, so they remained in force and lasted for over 100 years, were briefly treated as well-developed. Greater attention was paid to norms that have been omitted or changed because they are less known in the consciousness of contemporaries. In the research described in this article, the following methods were used: comparative, historical-legal and dogmatic-legal.

The article found that in CIC/17 the section dealing with proceedings in matrimonial matters was more aptly named as "matrimonial matters" and not "marriage trials", as is the case in CIC/83, because not only procedural proceedings are regulated there. In the first code, the scope of competence of ecclesiastical courts in matrimonial matters was narrower. The norms for matrimonial trials in CIC/17, which were substantially changed in CIC/83, include: procedural capacity of the parties (extended), competencies of promoter of justice and defender of the bond of marriage (restricted), presence of lawyers at hearings. It is worth noting that the norms of CIC/17 relating to the documentary process became the prototype of the norms issued by Pope Francis in 2015 in the Motu Proprio "Mitis Iudex Dominus Jesus".

Author Biography

Ryszard Sztychmiler, University of Warmia and Mazury in Olsztyn

Kapłan (1972) diecezji warmińskiej, od 1992 archidiecezji warmińskiej; mgr (teologia, 1975, KUL, Lublin; prawo kanoniczne, 1977, KUL, Lublin); mgr lic. nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1977, KUL, Lublin); dr nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1982, KUL, Lublin); dr hab. nauk prawnych (prawo kanoniczne, 1994, KUL, Lublin); prof. (1999–). Kierownik (2001–2018) Katedry Prawa Kanonicznego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, UW-M, Olsztyn. Współzałożyciel i wieloletni prezes Korpusu Adwokatów Kościelnych. Autor ok. 400 publikacji naukowych.

References

Codex Iuris Canonici. Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritate promulgates, ed. P. Gasparri, Romae 1934.

Codex Iuris Canonici Auctoritate Ioannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. Tekst jednolity: Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 I 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 V 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.

–––––

Jan Paweł II, Konstytucja apostolska Divinis Perfectionis Magister, 25 I 1983, AAS, 75(1983), s. 349–395.

Franciszek, pap., List apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus reformujący kanony Kodeksu prawa kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa (tekst łaciński i polski), Tarnów 2015.

S. Congregatio de Disciplina Sacramentorum, Instructio servanda a tribunalibus dioecesanis in pertractandis causis de nullitate matrimoniorum „Provida Mater Ecclesia”, 15 VIII 1936, AAS, 28(1936), s. 313–361.

–––––

Assenmacher G., Interview Prof. Ryszard Sztychmiler mit dem Prälat Günter Assenmacher, Offizial der Erzdioecese Köln, über das Motu Proprio „Mitis Iudex“ und das Nachsynodale Apostolische Schreiben „Amoris Laetitia”, Köln 12 VIII 2016.

Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.

Biskupski F., Prawo małżeńskie Kościoła rzymskokatolickiego, t. 2: Proces małżeński, Olsztyn 1960. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1959.2.3-4.03

Góralski W., Proces małżeński skrócony przed biskupem, Płock 2017.

Grabowski I., Adwokatura w ustawodawstwie kościelnym, AtK, 35(1935), s. 238–262.

Grocholewski Z., Panoramica sulle novità del nuovo diritto processuale canonico, w: Il matrimonio nel nuovo Codice di Diritto Canonico, red. Z. Grocholewski, M. Pompedda, C. Zaggia, Padova 1984, s. 126–195.

Grocholewski Z., Révision du procès canonique, „Studia Canonica”, 17(1983), s. 357–385.

Lüdicke K., Prozeßrecht, w: Münsterischer Kommentar zum CIC, Essen 1985 (16 Erg. Lfg. XI 1991).

Miziński A.G., Adwokat gwarantem prawa do obrony w procesie kanonicznym, w: Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11–12 października 2004 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005, s. 35–64.

Miziński A., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.

Montini G.P., De iudicio contentioso ordinario. De processibus matrimonialibus. Pars dynamica, Romae 2004.

Musselli M., Il ministero degli avvocati tra difesa del cliente e fedeltá alla veritá e alla giustizia, w: La giustizia nella Chiesa: fondamento divino e cultura processualistica moderna, Città del Vaticano 1997, s. 147–163.

Pompedda M.F., Diritto processuale nel nuovo Codice di Diritto Canonico: revisione o innovatione?, Roma 1983.

Pompedda M.F., Studi di diritto processuale canonico, Milano 1995.

Pree H., Die Rechtsstellung des advocatus und des procurator im kanonischen Prozeßrecht, w: Iuri Canonico Promovendo, Hrsg. W. Aymans, K.-Th. Geringer, Regensburg 1994, s. 303–339.

Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1988.

Sztychmiler R., Proces ogólny w CIC 1917. Wybrane zagadnienia po 100 latach, w: Non nova sed nove. Codex Iuris Canonici 1917 w setną rocznicę promulgacji, red. K. Burczak, Lublin 2018, s. 103–117.

Sztychmiler R., Sądownictwo kościelne w służbie praw człowieka, Olsztyn 2000.

Sztychmiler R., Udział adwokata w przesłuchaniach stron, w: Ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu z okazji osiemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa 2010, s. 543–553.

Sztychmiler R., Znaczenie udziału adwokata w kanonicznych procesach małżeńskich, w: Problemy z sądową ochroną praw człowieka, t. 1, red. R. Sztychmiler, J. Krzykowska, Olsztyn 2012, s. 57–69.

Vanzetto T., Procuratori, avvocati e patroni: a tutela dei diritti dei fedeli, „Quaderni di Diritto Ecclesiale”, 10(1997), s. 421–435.