Realizacja dekretu "Cum adolescentium aetas" Soboru Trydenckiego w Polsce w XVI wieku. Szkic do badań nad dziejami najstarszych polskich seminariów duchownych

Wojciech Góralski

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.22.15

Authors

Wojciech Góralski Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw https://orcid.org/0000-0001-6548-4120

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.22.15

Keywords:

Council of Trent, theological seminary, a bishop

Abstract

After a centuries-long preparation of candidates for ordination to priesthood in episcopal houses, monasteries, cathedral and parish schools, it was only the Council of Trent that initiated a new form of this preparation. In accordance with the Cum adolescentium aetas Decree of May 8, 1563, each diocese was obliged to create its own seminary, intended for educating and instructing future priests.

The Polish bishops began to implement the resolution of the Council quite quickly. When it comes to the criterion of the actual launching of seminars, it should be assumed that the first of them was the Wrocław seminar, founded in October 1565 in Wrocław by Bishop Kasper of Łagów. Although it was founded first, the second seminar was the Warmian Theological Seminar, the founder of which was cardinal Stanisław Hozjusz. It was founded as early as on August 21, 1565 at the Jesuit College in Braniewo. The third Polish seminar was the theological seminar of the Włocławek diocese, founded in Włocławek by the Bishop of Kuyavian-Pomeranian Region, Stanisław Karnkowski, on May 16, 1568. The next, fourth seminar, was the seminar of Poznan, founded in 1576 by Bishop Adam Konarski, and run by the Jesuits. On the initiative of Bishop Jerzy Radziwiłł, in 1581–1582, the diocesan seminary of the Vilnius diocese was established (as the fifth seminar). The next, sixth theological seminary was created for the archdiocese of Gniezno, and the initiator of this undertaking was Stanisław Karnkowski, the former bishop of Włocławek, the Primate of Poland; it was opened on March 29, 1593. The Bishop of Płock, Wojciech Baranowski, finally addressed the issues discussed in Cum adolescentium aetas decree of the Council of Trent and on September 9, 1594, established a theological seminar in Pułtusk; it was the seventh seminar and the last Polish seminar brought to life in the sixteenth century.

Author Biography

Wojciech Góralski, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw

Ksiądz rzym.-kat, protonotariusz apostolski. Prof. zw. dr hab., kierownik Zakładu Kościelnego Prawa Rodzinnego na Wydziale Prawa Kanonicznego UKSW. Założyciel i redaktor naczelny kwartalnika „Ius Matrimoniale”. Wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Kanonistów Polski. Sędzia w Sądzie Biskupim w Płocku. Autor ponad 20 monografii z zakresu historii prawa kanonicznego, prawa małżeńskiego i rodzinnego oraz prawa wyznaniowego.

References

Concilio Tridentino, sess. 23, c. 18 de ref., w: Conciliorum oecumenicorum decreta, ed. J. Albrigo, Bologna 2002.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis (25 III 1992), „Acta Apostolicae Sedis”, 74(1992), s. 657–804.

Statuta synodalia dioecesis Wladislaviensis et Pomeraniae, ed. Z. Chodyński, Varsaviae 1890.

Aleksandrowicz M., Początkowe dzieje seminarium duchownego w Gnieźnie (1602–1718), „Nasza Przeszłość”, 24(1966), s. 167–185.

Aleksandrowicz M., Przyjęcie przez króla i senat uchwał Soboru Trydenckiego w Parczewie w 1564 r., „Prawo Kanoniczne”, 9(1966), nr 3–4, s. 363–381.

Banaszak M., Geneza seminariów duchownych w Polsce, „Collectanea Theologica”, 37(1967), nr 3, s. 125–130.

Góralski W., Reformistyczne synody płockie na przełomie XVI i XVII wieku, Płock 1983.

Góralski W., Szkic do dziejów seminariów duchownych diecezji płockiej (1594–1994), „Studia Płockie”, 22(1994), s. 29–39.

Góralski W., 300 lat Seminarium Duchownego w Płocku – wczoraj i dziś, „Studia Płockie”, 38(2010), s. 21–36.

Góralski W., Wprowadzenie do historii ustawodawstwa synodalnego Polsce, Lublin 1991.

Gręźlikowski J., Pierwsze seminaria duchowne w Polsce – recepcja Dekretu Soboru Trydenckiego o seminariach, „Teologia i Człowiek”, 22(2013), nr 2, s. 65–72.

Grzybowski M.M., Kościelna działalność Michała Jerzego Poniatowskiego biskupa płockiego 1773–1785, w: Studia z historii Kościoła w Polsce, t. 7, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 136–151.

Kacprzycki F., Założenie seminarium duchownego w Płocku, „Studia Płockie”, 2(1974), s. 139–154.

Librowski S., Czterechsetlecie fundacji Seminarium Włocławskiego (1568–1968), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 17(1968), s. 179–185.

Librowski S., Dekret Soboru Trydenckiego o seminariach i pierwsze seminaria diecezjalne w Polsce, „Ateneum Kapłańskie”, 72(11969), z. 2, s. 204–236.

Librowski S., Właściwie, które seminarium w Polsce jest najstarsze?, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 17(1968), s. 185–189.

Petrani A., Szkolnictwo teologiczne w Polsce, „Prawo Kanoniczne”, 7(1964), nr 1–2, s. 141–154.

Piela M., Znaczenie Dekretu Soboru Trydenckiego „Cum adolescentium aetas” o obowiązku tworzenia seminariów duchownych, „Studia Salvatoriana Polonica”, 7(2013), s. 18–27.

Szczeblewski S., Seminaria duchowne w diecezji włocławskiej, „Ateneum Kapłańskie”, 72(1969), z. 2, s. 235–243.

Urban W., Założenie seminarium duchownego we Wrocławiu, HD, 33(1964), s. 20–31.

Urban W., Zarys dziejów diecezji wrocławskiej, Wrocław 1962.

Wójcik W., Rozwój seminariów trydenckich w Polsce w świetle sprawozdań „ad limina” do XX wieku, „Prawo Kanoniczne”, 22(1979), nr 1–2, s. 157–167.