Prawda – doktryna – duszpasterstwo

Abstrakt

Dziś mamy do czynienia nie tylko ze sporem o to, co jest prawdą, ale także o to, czy prawda w sensie absolutnym w ogóle istnieje. Stąd mówi się, że żyjemy w czasach postprawdy. Tego rodzaju wątpliwości wtargnęły też do Kościoła. Żywią się one m.in. wspomnieniem tych nurtów filozoficzno-teologicznych, które chciały zamknąć prawdę w jednym systemie pojęć. Tymczasem trzeba bronić istnienia prawdy, a zarazem przyznać, że prawda jest symfoniczna, to znaczy istnieją różne wymiary prawdy i różne sposoby dochodzenia do niej. W teologii prawda jest wyrażona m.in. w dogmatach. Kościół podkreśla z jednej strony, że dogmaty, jeśli rozumiemy je we właściwym kontekście, oferują nam niezmienną prawdę; z drugiej zaś wskazuje, że dogmaty są owocem pewnego rozwoju wiary, a ogłoszenie dogmatycznego sformułowania jest zwieńczeniem tego rozwoju, ale zarazem otwarciem szerokiego pola możliwych interpretacji i dalszych dyskusji. Mistrzem w konfrontowaniu się z tymi napięciami jest kard. J.H. Newman, który pokazuje, iż Kościół rzymskokatolicki dzisiaj nie jest identyczny z Kościołem pierwszych wieków, ale to nie oznacza zerwania ciągłości wiary. Chodzi raczej o spełnianie się obietnicy Jezusa: „Gdy zaś przyjdzie Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy” (J 16, 13). Jasno podawana do wierzenia doktryna nie jest przeszkodą dla rozwijania żywego duszpasterstwa, jak to niektórzy zdają się dziś sądzić. Oczywiście można podawać przykłady sztywnego, doktrynerskiego, zamkniętego na znaki czasu, przepowiadania. Z tego jednak nie wynika, że należy doktrynę pozostawić na marginesie duszpasterstwa. Papież Franciszek, który z jednej strony obawia się dogmatyzmu, z drugiej podkreśla, iż nie należy przeciwstawiać zdrowej doktryny i duszpasterstwa. W historii Kościoła nie brakuje ludzi, którzy byli wybitnymi teologami, ponieważ byli wielkimi duszpasterzami, i na odwrót.