Ewolucja nauczania Kościoła na temat kary śmierci w XX oraz XXI wieku

Abstrakt

Opracowanie miało za cel ukazanie ewolucji i modyfikacji nauczania Urzędu Nauczycielskiego Kościoła na temat kary śmierci, głównie w XX i XXI wieku. Analiza tego nauczania, szczególnie po Soborze Watykańskim II, wskazuje jednoznacznie na rozwój i ewolucję doktryny Kościoła co do podejścia, rozumienia i stosowania kary śmierci. Do pontyfikatu papieża Jana Pawła II Kościół traktował i uważał karę śmierci za usprawiedliwiony sposób karania przestępców i chronienia społeczeństwa, czyli dopuszczał możliwość stosowania kary śmierci. Nauczano, że skoro Bóg ma prawo odbierać życie, to państwo poprzez prawowitą władzę, w uzasadnionych i koniecznych przypadkach, także może to uczynić.

Od czasów Jana Pawła II można dostrzec wyraźny dystans do stosowania kary śmierci przy jednoznacznym deklarowaniu, że nie jest ona sama w sobie zła. Papież nauczał, że problem kary śmierci należy rozważać w perspektywie uprawnionej obrony i jednocześnie umieścić go w kontekście sprawiedliwości karnej, która powinna coraz bardziej odpowiadać godności człowieka, a tym samym w ostatecznej analizie zamysłu Boga względem człowieka i społeczeństwa. Występował wielokrotnie przeciwko karze śmierci, odwołując się zarówno do poszanowania godności osoby, jak i do środków, które społeczeństwo posiada, aby bronić się przed przestępcą. Dążenie do zniesienia kary śmierci kontynuował również w swoim nauczaniu papież Benedykt XVI.

Nauczanie Urzędu Nauczycielskiego Kościoła na temat kary śmierci nie miało nigdy charakteru nauki definitywnej. Wskazuje jednak na rozwój świadomości Kościoła co do szacunku należnego każdemu życiu człowieka i jego osobowej godności. Dlatego nie dziwi najnowsza korekta nauczania na temat kary śmierci dokonana przez papieża Franciszka, która zasadniczo zmienia ważną doktrynę Kościoła na temat kary śmierci, stwierdzając, że jest ona niedopuszczalna, ponieważ jest „zamachem na nienaruszalność i godność osoby”.