Rozdział Kościoła od państwa. Recepcja doktryny Soboru Watykańskiego II w konkordacie między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 1993 roku

Janusz Borucki

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.22.16

Autor

Janusz Borucki Akademia Katolicka w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-6055-2072

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.22.16

Abstrakt

Sobór Watykański II dokonał rewizji tradycyjnego modelu relacji państwo – Kościół, na którym były oparte umowy konkordatowe zawierane przez Stolicę Apostolską z państwami. Z pewnej już perspektywy historycznej należy stwierdzić, że Sobór dokonał reinterpretacji chrześcijańskiej koncepcji dualizmu religijno-politycznego w celu dostosowania go do nowych warunków. Wśród soborowych wskazań dotyczących relacji państwo – Kościół podstawowe znaczenie mają następujące zasady: poszanowania wolności religijnej w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym; autonomii i niezależności Kościoła i państwa każdego w swoim porządku; współdziałania Kościoła i państwa. Zasady wypracowane na Soborze stały się podstawą do opracowania nowej teorii relacji państwo – Kościół, a w konsekwencji rewizji instytucji konkordatu. Zaistniała więc potrzeba dokonania weryfikacji treści umów konkordatowych z nowymi wskazaniami w drodze dialogu z władzami poszczególnych państw.

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską popisany w dniu 28 lipca 1993 r. stanowi doniosłe wydarzenie w życiu dwóch „niezależnych i autonomicznych” społeczności, tj. Kościoła katolickiego w Polsce i Państwa Polskiego. Podpisany dokument ustanawia trwałe stosunki na płaszczyźnie państwo – Kościół, gdyż jest aktem prawa międzynarodowego. Przedmiotem Konkordatu z 1993 r. jest całokształt spraw życia kościelnego w Polsce, zarówno w jego wymiarze instytucjonalnym, jak i indywidualnym.

Biogram autora

Janusz Borucki - Akademia Katolicka w Warszawie

Ksiądz rzym.-kat. Dr nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego, dr hab. nauk teologicznych. Wiceoficjał Sądu Kościelnego Diecezji Włocławskiej. Sekretarz Teologicznego Towarzystwa Naukowego Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Wykładowca prawa kanonicznego na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie (Studium Teologii w Koninie).

Bibliografia

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 104–166.

Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 526–606.

Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 377–401.

Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej Dignitas humanae, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 410–421.

Jan XXIII, Encyklika Pacem in terris, Kraków 2003.

Borucki J., Recepcja kościelnego prawa powszechnego w ustawodawstwie i działalności duszpasterskiej diecezji włocławskiej po Soborze Watykańskim II, Włocławek 2012.

Góralski W., Konkordat Polski 1993 od podpisania do ratyfikacji, Warszawa 1998.

Góralski W., Adamczewski W., Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r., Płock 1994.

Krukowski J., Konkordaty współczesne, Warszawa 1995.

Krukowski J., Kościelne prawo publiczne. Prawo konkordatowe, Lublin 2013.

Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 1993, 2000.

Krukowski J., Recepcja doktryny Vaticanum II w prawie konkordatowym, w: Recepcja Vaticanum II w prawie kanonicznym. Materiały ogólnopolskiej sesji naukowej zorganizowanej 20 kwietnia 2005 r. z okazji 40-lecia zakończenia Soboru Watykańskiego II, red. S. Tymosz, Lublin 2005, s. 41–60.

Krukowski J., Recepcja Soboru Watykańskiego II a struktury kościelne w Polsce, w: Kościół i prawo, red. J. Krukowski, F. Lempa, t. 7, Lublin 1990, s. 169–181.

Majka J., Geneza i charakterystyka Konstytucji „Gaudium et spes”, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, 10(1967), z. 4(40), s. 33–42.

Mezglewski A., Stanisz P., Zarys statusu jednostki w zakresie wolności sumienia i religii, w: Prawo wyznaniowe, red. A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Warszawa 2008, s. 82–120.

Miziński A.G., Relacje między państwem a Kościołem na Soborze Watykańskim II, w: Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, red. J. Krukowski, M. Sitarz, H. Stawniak, Lublin 2015, s. 43–74.

Sitarz M., Podstawowe zasady relacji Kościół – państwo w nauce społecznej Kościoła, „Państwo Prawne”, 1(3)(2013), s. 56–68.

Sobczyk P., Kościół a wspólnoty polityczne, Warszawa 2005.