System and organisational changes in the judiciary in 1918-1925
DOI:
https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.25.21Keywords:
Wloclawek diocese, church judiciary, jurisdiction of the Wloclawek diocese, church court of the Wloclawek dioceseAbstract
The activity of the judiciary of the Wloclawek diocese was closely related to the administrative and territorial changes of the diocese. Thrughout the history of the Wloclawek dioecese, there were a lot of them, starting from the Kuyavian-Pomeranian period (1123-1918), ending with the Kuyavian-kalisz period (1818-1925) and the period after 1925, i. e. the strictly Wloclawek period. In Wloclawek the capital of the diocese, from the thirteenth century, there was and functioned a general official, which in 1918 (November 21), in accordance with the provisions of the Code 1917 and the decision of Stanislaw Zdzitowiecki, Bishop of Wloclawek, was transformed into the Bishop’s Coutr of Wloclawek. The Pomeranian official office, initially formal, functioning for a part of the Pomeranian diocese, was transformed into a general one in the 15th century, and after the diocese’s birders were changed in 1818, two general offices operated in the diocese: Wloclawek and Kalisz. The latter was the general until 1885. The final changes in the organization of the judiciary of the Wloclawek diocese resulted in the entry into force of the norms of the Code of Canoc Law of 1917.
The reorganization of the administrative division of the Church in Poland in 1925, and a greater number of dioceses, meant that officialalates in the capitals of the dioceses were sufficient for the exercise of judicial jurisdiction and the exercise of justice. Hence, after 1925, with the change of the borders of the diocese and the departure of the Częstochowa-Piotrków district into new dioceses, the district consistory of Piotrków and leter the district consistory of Kalisz ceased to exist. Therefore, starting from the period of the Wloclawek dioecese (from 1925), we can say that in the dioecese there was and operated only the dioecesan general tribunal in Wloclawek, called the Bishop’s Clerical Court, later the Bishop’s Church Coutr of the Wloclawek Diocese or finally the Church Court of the Wloclawek Diocese. The latter name began to function mainly after 1950 and it is so today.
References
Archiwum Diecezjalne we Włocławku:
Akta Sądu Kościelnego z lat 1945–1976.
ArDWł, Akta personalne bp. Władysława Krynickiego, sygn. 161.
ArDWł, Akta Sądy Kościelnego, teczka: Sprawozdania do Sygnatury Apostolskiej 1992–2002.
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritatae promulgatus, 1917, ed. P. Gasparri, Typis Polyglottis Vaticanis, Romae 1934.
Catalogus ecclesiarum et utriusque cleri, tam saecularis quam regularis, dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro anno Domini 1919, Wladislaviae 1919, s. 15–17.
Catalogus ecclesiarum et utriusque cleri, tam saecularis quam regularis, dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro anno Domini 1923, Wladislaviae 1923, s. 20–21.
Catalogus ecclesiarum et utriusque cleri, tam saecularis quam regularis, dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro anno Domini 1924, Wladislaviae 1924, s. 28–29.
Pius XI, Vixdum Poloniae unitas, AAS, 17(1925), s. 521–528. DOI: https://doi.org/10.1021/ie50185a035
Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772–1864, wybór źródeł, opr. O. Beiersdorf, Wrocław 1960, s. 271–283.
–––––
Borucki J., Działalność Sądu Kościelnego we Włocławku w okresie powojennym (1945–2000), w: Prawda i miłość. Księga pamiątkowa ku czci Biskupa Bronisława Dembowskiego na złoty jubileusz kapłaństwa, Włocławek 2003, s. 365–378.
Chodyński Z., Konsystorze diecezji kujawsko-pomorskiej, Włocławek 1914.
Cieślak B., Profesorowie prawa kanonicznego, w: 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Profesorowie i moderatorzy XX wieku, red. W. Hanc, K. Rulka, Włocławek 1997, s. 17–18.
Dąbrowski K., Arcybiskup Włodzimierz Jasiński 1873–1965, Łódź 1990.
Dębiński J., Duchowieństwo rzymskokatolickie diecezji włocławskiej w latach 1918–1939, Toruń 2010.
Gręźlikowski J., Recepcja reformy trydenckiej w diecezji włocławskiej w świetle ustawodawstwa synodalnego, Włocławek 2000.
Gręźlikowski J., Sądownictwo diecezji włocławskiej – historia i teraźniejszość – na tle rozwoju sądownictwa kościelnego w Polsce, IusMatr, 9(2004), s. 151–184. DOI: https://doi.org/10.21697/im.2004.9(15).07
Hemperek P., Oficjalat okręgowy w Lublinie XV–XVIII wieku. Studium z dziejów organizacji i kompetencji sądownictwa kościelnego, Lublin 1974.
Hemperek P., Oficjalaty okręgowe w Polsce, RTK, 17(1971), z. 5, s. 51–73.
Jabłonowska H., Owczarek Wojciech Stanisław, krypt.: W.O., (1875–1938), w: SPTK, t. 6, Warszawa 1983, s. 597–598.
Kawczyński B., Krynicki Władysław Paweł, krypt.: Wł.K. (1861–1928), w: SPTK, t. 6, Warszawa 1983, s. 227–231.
Kujawski W., Sobczyński Jan Nepomucen (1861–1942), w: SPTK, t. 7, Warszawa 1983, s. 141–142.
Kujawski W., Zarys dziejów diecezji włocławskiej, w: Diecezja Włocławska 2000, Włocławek 2001, s. 15–49.
Kumor B., Archidiakonat, w: EK, t. 1, Lublin 1985, kol. 869–873.
Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich, ABMK, 20(1970) s. 344–358.
Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej 1772–1918, Kraków 1980.
Librowski S., Ksiądz Jan Nepomucen Sobczyński (1861–1942), ABMK, 2(1961), z. 1–2, s. 323–330. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6217
Librowski S., Wizytacje diecezji włocławskiej, ABMK, 8(1964), cz. 1: Wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej, t. 1: Opracowanie archiwalno-źródłoznawcze, z. 1: Wstęp ogólny do wizytacji, s. 13–186. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6431
Müller W., Diecezja krakowska w relacjach biskupów z XVII i XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 13(1965), z. 2, s. 75–88.
Patykiewicz W., Archidiakonat wieluński, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”, 32(1958), s. 119–157.
Patykiewicz W., Ks. Antoni Grochowski (1860–1937), „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne”, 38(1964), nr 9, s. 203–205.
Patykiewicz W., Późniejsze oficjalaty gnieźnieńskie, RTK, 5(1958), z. 4, s. 112–128.
Preis R., Administracja diecezjalna w Królestwie Polskim w latach 1864–1918. Studium prozopograficzne, Lublin 2012.
Rulka K., Biskupski Stefan, (1895–1973), w: SPTK, t. 5, Warszawa 1983, s. 119–124.
Rulka K., Nassalski Marian, krypt.: Ks. M.N., N. (1860–1942), w: SPTK, t. 6, Warszawa 1983, s. 529–535.
Silnicki T., Organizacja archidiakonatu w Polsce, Lwów 1927.
Skiełczyński Z., Archidiecezja warszawska w latach 1818–1830, w: Studia z historii Kościoła w Polsce, t. 4, red. E.H. Wyczawski, Warszawa 1978, s. 9–206.
Tomczak A., Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów (XV–XVIII w.), „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 69(1964), z. 3.
Ulanowski B., Materiały do historii ustawodawstwa synodalnego w Polsce w XVI wieku, „Archiwum Komisji Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie”, 1(1895), s. 348–499.
Vetulani A., Początki oficjalatu biskupiego w Polsce, „Nowa Polonia Sacra”, 3(1939), s. 42–54.
Vetulani A., Prawne stanowisko oficjałów biskupich w Polsce w XV stuleciu, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 1, Kraków 1938, s. 463–481.
Wlaźlak W., Judicium Succursale Czenstochoviensis (1818–1925), „Gubernaculum et Administratio. Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji WSP w Częstochowie”, 2002, z. 2, s. 13–17.
Wlaźlak W., Konsystorze generalne w diecezji kujawsko-kaliskiej (1819–1918), CzST, 29(2002), s. 237–256.
Wlaźlak W., Ks. Franciszek Mirecki (4 X 1869 – 21 XII 1948), „Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej”, 79 (2005), nr 9–11, s. 98–102.
Zdzitowiecki S., Nominacja wiceoficjałów Sądu Biskupiego, KDWł, 12(1918), nr 12, s. 333.
Zdzitowiecki S., Nominacja wikariuszów generalnych, KDWł, 12(1918), nr 12, s. 332.
Związek J., Ciesielski Michał ks., w: EK, t. 3, Lublin 1985, kol. 482–483.
Związek J., Wróblewski Bolesław (1867–1951), w: Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. 3, Lublin 1995, s. 194–195.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Studia Włocławskie
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
