Problematyka ekologiczna w wybranych dokumentach papieskich po Soborze Watykańskim II

Abstrakt

W słowie „ekologia” może kryć się różna treść. Ekologia oznacza naukę o strukturze i funkcjonowaniu przyrody na różnych poziomach organizacji. Utożsamienie natomiast ekologii z ochroną środowiska doprowadziło do powstania ekologii głębokiej. W ujęciu radykalnym ekologia głęboka uznaje Ziemię jako wartość nadrzędną, co prowadzi do zasady przyrodocentryzmu, w przeciwieństwie do poglądów antropocentrycznych, uznających człowieka za najwyższą wartość.

Sobór Watykański II w Konstytucji Gaudium et spes eksponuje znaczenie dwóch podstawowych zagadnień nauki społecznej, a mianowicie człowieka i świata. Osoba ludzka znajduje się w centrum nauczania Kościoła. Wyjątkowa pozycja człowieka wynika z posiadanej przez niego godności osobowej.

Zagadnienia społeczne wypracowane przez Ojców Soboru znalazły swoje pogłębienie w nauczaniu papieży posoborowych. Problematyka ekologiczna, w której centralne miejsce zajmuje człowiek, znalazła swoje miejsce w nauczaniu papieskim jeszcze przed zakończeniem obrad Vaticanum II, w szczególności w encyklikach Jana XXIII. Jego następcy na Stolicy Piotrowej wielokrotnie podejmowali w swoim nauczaniu kwestie społeczne. Encyklika Laudato si’ papieża Franciszka jest pierwszym dokumentem papieskim poświęconym w całości ekologii i można ją potraktować jako dokument moralny, w którym zawarta jest dotychczasowa nauka społeczna Kościoła. Potwierdza to także sam papież Franciszek, gdy cytuje encykliki społeczne swoich poprzedników, począwszy od Rerum novarum Leona XIII, oraz gdy przytacza wypowiedzi o ekologii zawarte w dokumentach konferencji biskupów różnych państw, podkreślając w ten sposób, że nauka o ekologii należy do całego Kościoła katolickiego. Encyklika Laudato si’, mówiąc o ekologii integralnej, przedstawia pogląd antropocentryczny uznający człowieka za najwyższą wartość.