Archiwa kościelne w świetle obowiązujących norm kanonicznych

Janusz Gręźlikowski

doi:10.52404/ttnwloc.stwl.24.25

Autor

Janusz Gręźlikowski UKSW

DOI:

https://doi.org/10.52404/ttnwloc.stwl.24.25

Słowa kluczowe:

archiwista, archiwum bieżące, archiwum historyczne, archiwum kościelne, archiwum tajne, zasób archiwalny

Abstrakt

Archiwa kościelne są wytworem instytucji kościelnych, które gromadzą i przechowują świadectwa dotyczące przeszłości stanu posiadania i działalności prawno-kościelnej i duszpasterskiej kościelnych osób prawnych. Stanowią nie tylko dobra kultury, lecz także są prawdziwymi dobrami kościelnymi, które w odpowiedzi na wymagania kulturowe i pastoralne mają być chronione i właściwie oceniane z zachowaniem norm kanonicznych. Stąd prawodawca kościelny, powszechny czy partykularny, wydawał stosowne normy prawne regulujące tę płaszczyznę życia i działalności kościelnej.

Zaprezentowane obowiązujące normy prawne odnoszące się do archiwów kościelnych przejęły wiele uregulowań, które obowiązywały w aktach normatywnych dawnego Kodeksu prawa kanonicznego z 1917 r. Określają one, że każda instytucja kościelna ma obowiązek przechowywać akta i dokumenty, które jej dotyczą. Biskup diecezjalny zobowiązany jest dbać o zachowanie dokumentów i akt, które zostały wytworzone w instytucjach jemu podległych. Ma on sprawować nadzór nad tymi archiwami. W instytucji centralnej Kościoła partykularnego, jaką jest kuria diecezjalna, powinny funkcjonować trzy archiwa: bieżące (diecezjalne), tajne i historyczne. To ostatnie archiwum jest nowym typem archiwum, które wprowadził obecnie obowiązujący Kodeks z 1983 r. Archiwum to powinien erygować biskup diecezjalny i przechowywane w nim powinny być akta i dokumenty, które posiadają wartość historyczną.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Codex Iuris Canonici. Pii X Pontificis Maximi iussu digestus. Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, 27 V 1917, red. P. Gasparri, Romae 1934.

Gasparri P., Codici Iuris Canonici Fontes, vol. 1, Romae 1923, s. 701–705.

Codex Iuris Canonici. Auctoritate Joannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego, 25 I 1983. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.

Giovanni Paolo PP. II, Allocuzione papale alla I Assemblea plenaria, 12 ottobre 1995, w: Enchiridion dei beni culturali della Chiesa. Documenti ufficialidella Pontificia Commissione per i Beni Culturali della Chiesa, Bologna, 2002, s. 561–564.

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, Dz.U. z 1983 r., nr 83. poz. 173 z późn. zm.

Adamczyk J., Urząd kanclerza kurii diecezjalnej, „Roczniki Nauk Prawnych”, 8(2008), nr 2, s. 251–263.

Adamczyk J., Archiwa kościelne w aspekcie kanonicznym, „Roczniki Nauk Prawnych”, 13(2012), nr 3, s. 165–188.

Bączkiewicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 1, Opole 1957.

Chenis C., Natura, kompetencje, organizacja i działalność Papieskiej Komisji ds. Kościelnych Dóbr Kultury, „Biuletyn Kościelnych Dóbr Kultury”, 1(2005), s. 31–42.

Grabowski I., Prawo kanoniczne, Warszawa 1948.

Krukowski J., Komentarz do kan. 491, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 2/1: Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 369–370.

Krukowski J., Komentarz do kan. 535, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 2/ 1: Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 442–443.

Kwolek J., Naukowa organizacja archiwów kościelnych, „Przegląd Teologiczny”, 11(1930), nr 1, s. 1–37.

Librowski S., Archiwum, w: EK, t. 1, red. R. Łukaszyk, Lublin 1995, kol. 886.

Longhitano A., Gli archivi ecclesiastici, „Ius Ecclesiae”, 4(1992), nr 2, s. 651–662.

Misztal H., Archiwum diecezjalne, w: Struktura i zadania kurii diecezjalnej, red. J. Krukowski, K. Warchałowski, Warszawa 2003, s. 103–117.

Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 2: Lud Boży jego nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 1986.

Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974.

Robótka H., Ryszewski B., Tomczyk A., Archiwistyka, Warszawa 1989.

Różański M., Archiwa kościelne po 1989 r. Zarys problematyki, w: H. Wyczawski, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 2013, s. 468–491.

Różański M., Archiwa w ustawodawstwie synodalnym polskim (po wprowadzeniu nowego Kodeksu prawa kanonicznego), w: Lex et praxis. Prawodawstwo archiwalne, Kraków 2007, s. 83–100.

Wenz W., Kancelaria parafialna jako przestrzeń kościelnego posługiwania. Studium kanoniczno-sakralne, Wrocław 2008.

Wilczyński L., ABC kancelarii i archiwum parafialnego, Poznań 2012.

Wilemska E., Kanclerz kurii biskupiej, w: EK, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2000, kol. 560.